Ο κρόκος είναι φυτό από το οποίο παράγεται ένα από τα πιο ακριβά μπαχαρικά που υπάρχουν στον κόσμο. Μπορούμε να τον συναντήσουμε είτε με την μορφή σκόνης, είτε με την μορφή νηματιδίων, ενώ πλέον αποτελεί βασικό συστατικό συσκευασμένων ειδών διατροφής, σε βιολογικά ή μη αφεψήματα.
Φυτεύεται το καλοκαίρι και ανθίζει το φθινόπωρο. Εμφανίζεται το χειμώνα και μαραίνεται πριν από το καλοκαίρι. Κανένα ίχνος από τον κρόκο δεν θα εμφανιστεί μέχρις ότου οι μέρες γίνουν μικρές και δροσερές! Η διαδικασία αναπαραγωγής του είναι περίπου ίδια με αυτής του σκόρδου. Ο ένας βολβός παράγει νέους βολβούς και αυτοί μπορούν να δώσουν νέα φυτά όταν φυτευθούν
Άλλες ονομασίες:
Σαφράν, Σαφράνι, Σαφράνα, Κρόκος ο εδώδιμος, Ζαφορά, Μαμελούκος
Το επιστημονικό του όνομα είναι Crocus sativus
Χρήσιμα μέρη:
Τα φύλλα και οι ρίζες του, αλλά ακομα περισσότερο τα αποξηραμένα κόκκινα στίγματα του άνθους.
Χρήσεις:
Χρησιμοποιείται στην φαρμακευτική, ζαχαροπλαστική, μαγειρική, τυροκομία, μακαρονοποιία, ποτοποιία, ακόμα δε και στην ζωγραφική.
Ιδιότητες:
– Είναι ένα ισχυρό όπλο για την ισχυροποίηση της άμυνας του οργανισμού.
– Έχει χωνευτικές και διουρητικές ιδιότητες, διεγείρει την όρεξη. Βράζουμε η μουσκεύουμε 30-40 γρ. σε ένα λίτρο νερό.
– Καταπολεμά τον πονοκέφαλο.
– Τονώνει την κυκλοφορία του αίματος.
– Τα ροφήματά του έχουν ευεργετική δράση στα εσωτερικά όργανα.
– Ανακατεμένος με γλυκό κρασί προστατεύει από τη μέθη.
– Έχει αντιφλεγμονώδεις, αντιθρομβωτικές, αντισπασμωδικές και αγγειοδιασταλτικές δράσεις.
– Έχει αφροδισιακή και αντιγηραντική δράση.
– Καταστέλλει την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων εργαστηριακά.
– Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία ασθενειών με φλεγμονές των νεύρων, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας.
– Βελτιώνει τις εγκεφαλικές λειτουργίες και ιδιαίτερα τη μνήμη.
– Προστατεύει τα εγκεφαλικά κύτταρα από εκφυλιστικές νόσους, όπως γεροντική άνοια και Alzheimer.
– Έχει αντικαταθλιπτικές ιδιότητες.
– Το αφέψημά του χρησιμοποιείται για τη θεραπεία βρογχικών και πνευμονικών παθήσεων.
– Έχει αντιχοληστερινική δράση.
– Προστατεύει την καρδιά από καρδιαγγειακές ασθένειες.
– Ενισχύει τη διανοητική λειτουργία και την πνευματική διαύγεια.
– Ενδείκνυται ως αντισηπτικό της στοματικής κοιλότητας.
– Βελτιώνει το δέρμα από την ακμή με εξωτερική χρήση του.
– Μπορεί να αντιμετωπίσει και τα συμπτώματα του προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου. Το μπαχαρικό αυτό τροποποιεί τη δραστηριότητα της σεροτονίνης, μιας χημικής ουσίας του εγκεφάλου, βελτιώνοντας έτσι ενδεχόμενα συμπτώματα μελαγχολίας που αισθάνονται οι γυναίκες την περίοδο αυτή, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζει τις κράμπες, τα φουσκώματα και την κόπωση.
Κρόκος και Ομοιοπαθητική:
Η ομοιοπαθητική χρησιμοποιεί τον κρόκο σε πολλές περιπτώσεις. οι κυριότερες είναι:
* Σε ξαφνικές και ακραίες αλλαγές στα συναισθήματα.
* Σε πονοκεφάλους της κλιμακτηρίου.
* Σε δυσμηνόρροια.
* Σε ρινορραγίες παιδιών που αναπτύσσονται πολύ γρήγορα.
* Σε σπασμωδικές συσπάσεις, τικ και τινάγματα μυών.
Κρόκος στο φαγητό:
Ο κρόκος σε σκόνη προστίθεται στο φαγητό διαλυμένος σε νερό. Τα στίγματα πρέπει να μουλιάσουν σ” ένα φλιτζάνι νερό 1 ώρα πριν το μαγείρεμα και τον προσθέτουμε στο φαγητό, είτε μαζί με το νερό, είτε μόνο το νερό αφού σουρωθεί.
Ρόφημα:
Μπορούμε να τον καταναλώσουμε και ως ρόφημα όπου υπολογίζουμε 10- 12 στίγματα για κάθε φλιτζάνι του τσαγιού.
Μέλι από κρόκο Κοζάνης:
Το μέλι κρόκου Κοζάνης είναι το πιο ακριβό μέλι που διατίθεται στην ελληνική αγορά. Είναι σπάνιο, περιζήτητο και ακριβό. Αν οι καιρικές συνθήκες είναι καλές, υπάρχει άφθονη νεκταροέκκριση. Χρώμα Ανοιχτόχρωμο To άρωμα του θυμίζει το άρωμα που έχουν τα άνθη του κρόκου. Το μέλι κρόκου αρχίζει να κρυσταλλοποίειται περίπου 8-10 μήνες μετά τη συλλογή του.
Η συγκομιδή του θεωρείται πολύ δύσκολη και απαιτούνται μεγάλη εμπειρία από τον μελισσοκόμο, πολύ δυνατά μελίσσια και ειδικοί μελισσοκομικοί χειρισμοί. Το μέλι του κρόκου Κοζάνης δυστυχώς δεν φτάνει σχεδόν ποτέ στον Έλληνα καταναλωτή λόγω του υψηλού του κόστους και της πολύ μικρής παραγωγής, αλλά και γιατί εξάγεται σχεδόν όλο στο εξωτερικό. Καθώς οι ευρωπαίοι καταναλωτές είναι γνώστες των ευεργετικών ιδιοτήτων του κρόκου Κοζάνης, υπάρχει μεγάλη ζήτηση στο εξωτερικό και για το μέλι από κρόκο, ενώ σε συνδυασμό με την πολύ μικρή παραγωγή έχει σαν αποτέλεσμα αυτό να διατίθεται μόνο από επιλεγμένα καταστήματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το συγκεκριμένο μέλι στα καταστήματα του εξωτερικού πωλείται προς 40 € το κιλό.
Ιστορία:
Η ιστορία του κρόκου ξεκινάει από την Ανατολή. Αναφορές χρήσης του φυτού αυτού βρίσκονται στην Μικρά Ασία καθώς και στην Αρχαία Αίγυπτο όπου χρησιμοποιούνταν ως αρωματικό από την βασίλισσα Κλεοπάτρα και από άλλους Φαραώ ως αρωματική και σαγηνευτική ουσία. Διαδεδομένη ήταν η χρήση του και σε ναούς και ιερά μέρη ως αρωματική ουσία.
Η χρήση του κρόκου απαντάται επίσης στη Μινωϊκή αλλά και στην Κλασική Ελλάδα όπου χρησιμοποιούνταν ως αρωματικό καθώς και ως χρωστική ουσία. Τοιχογραφίες που παρουσιάζουν λουλούδια κρόκου μπορεί κανείς να βρει στις ανασκαφές των Μινωϊκών Ανακτόρων. Επίσης χαρακτηριστική είναι η τοιχογραφία με τις κροκοσυλλέκτριες που εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Στους αρχαίους Έλληνες ήταν γνωστές και οι φαρμακευτικές ιδιότητες του κρόκου καθώς το χρησιμοποιούσαν για να καταπολεμήσουν την αϋπνία και τα δυσάρεστα αποτελέσματα του μεθυσιού από το κρασί. Επίσης χρησιμοποιούνταν ως άρωμα στα λουτρά αλλά και ως αφροδισιακό. Οι Άραβες χρησιμοποιούσαν τον κρόκο ως αναισθητικό και είναι αυτοί που το εισήγαγαν στην Ισπανία τον δέκατο αιώνα.
Μυθολογία:
Ο Κρόκος, κατά την ελληνική μυθολογία, ήταν φίλος του θεού Ερμή. Μια μέρα, και ενώ οι δύο φίλοι έπαιζαν με το δίσκο, ο Ερμής χτύπησε κατά λάθος τον Κρόκο στο κεφάλι και τον σκότωσε. Στον τόπο του συμβάντος φύτρωσε ένα λουλούδι ενώ τρεις σταγόνες από το αίμα του άτυχου νέου, πέφτοντας στο κέντρο του λουλουδιού, έδωσαν τα στίγματα του φυτού που από τότε πήρε το όνομα Κρόκος.
Προς γενική γνώση 🙂
Ο Κρόκος Κοζάνης είναι κωμόπολη, 5 χλμ. μόλις από την πόλη της Κοζάνης. Αποτελεί έδρα της δημοτικής ενότητας Ελίμειας με 5.000 κατοίκους περίπου. Είναι γνωστός στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως, για την παραγωγή του ομώνυμου μπαχαρικού, του κρόκου. Είναι η μοναδική κροκοκαλλιεργούμενη περιοχή της Ελλάδας, στην οποία γίνεται από πολλά χρόνια συστηματική καλλιέργεια του φυτού. Η ετήσια παραγωγή κατά τα τελευταία χρόνια, ήταν γύρω στους 5.7 τόννους κόκκινου και 2.5 τόννους κίτρινου κρόκου, μεγάλο μέρος του οποίου εξάγεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τις Η.Π.Α., τον Καναδά και σε άλλες χώρες.
επιμέλεια- επεξεργασία: Α. Βίνος
