Ήξερες ότι η μητέρα των μουσών ήταν η Μνημοσύνη;
H Μνημοσύνη ήταν η προσωποποίηση της μνήμης στην ελληνική μυθολογία.
Ανήκε στους Τιτάνες, ήταν κόρη της Γαίας και του Ουρανού και μητέρα των Μουσών.
Οι νεκροί εισέρχονταν στον Κάτω Κόσμο διασχίζοντας τον ποταμό Αχέροντα, με τη βάρκα του Χάροντα, ο οποίος χρέωνε έναν οβολό για το πέρασμα, τοποθετημένο κάτω από τη γλώσσα του νεκρού από τους πιστούς συγγενείς του. Οι άποροι και όσοι δεν είχαν φίλους παρέμεναν για πάντα στην όχθη του ποταμού. Η αντίπερα όχθη φυλασσόταν από τον Κέρβερο, τον τρικέφαλο σκύλο που νικήθηκε από τον Ηρακλή. Πέρα από τον Κέρβερο, οι σκιές των τεθνεώτων εισέρχονταν στον Τάρταρο, τη γη των νεκρών.
Η πρώτη περιοχή του Άδη περιλαμβάνει τους λειμώνες με τους ασφοδέλους, που περιγράφονται στην Οδύσσεια, όπου οι σκιές των ηρώων περιφέρονται απελπισμένα μεταξύ κατώτερων πνευμάτων, που τιτιβίζουν γύρω τους σαν νυχτερίδες. Πέρα από κει βρισκόταν το Έρεβος, που μπορεί να θεωρηθεί ως ευφημισμός του Άδη, το όνομα του οποίου προκαλούσε φρίκη. Υπήρχαν δύο πηγές, αυτή της Λήθης, όπου οι κοινές ψυχές συνέρρεαν για να σβήσουν κάθε μνήμη, και η πηγή της Μνημοσύνης, όπου αντιθέτως έπιναν οι μύστες των Μυστηρίων.
Οι Μούσες, ήταν Θεότητες – προστάτιδες της δημιουργίας, της ποίησης, της ομορφιάς και των τεχνών. Κόρες του Δία και της Μνημοσύνης, γεννήθηκαν καθώς λένε, κατά τη διάρκεια της γαμήλιας τελετής, όταν ο Δίας ρώτησε τους παριστάμενους θεούς αν τους έλειπε κάτι κι εκείνοι απάντησαν ότι θα έπρεπε να φτιάξει κάποιες θεότητες που επάξια και με ταιριαστά λόγια και μουσική να υμνολογήσουν τα κατορθώματά του και τον θαυμαστό τρόπο που έβαλε σε τάξη το Σύμπαν, τον κόσμο των θεών και των ανθρώπων.
Ο Ησίοδος στη Θεογονία αναφέρει ότι οι βασιλείς και οι ποιητές αποκτούσαν τη δύναμη και την εξουσία λόγω των ειδικών σχέσεων με τη Μνημοσύνη και τις μούσες και μας αφηγείται τη γέννηση των Μουσών:
«Η Μνημοσύνη που βασίλευε στους λόφους των Ελευθερών με τον γιο του Κρόνου κοιμήθηκε στην Πιερία και τις παρθένες τούτες γέννησε, που κάνουν τα βάσανα να ξεχνάμε και τους πόνους να σταματάνε. Νύχτες εννιά ο συνετός ο Δίας στο ιερό κρεβάτι κοιμάται στο πλάι της Μνημοσύνης, μακριά από όλους τους αθάνατους. Και όταν οι εποχές και οι μήνες τον κύκλο τους συμπλήρωσαν και όταν μέρες πολλές πέρασαν, η Μνημοσύνη εννιά κόρες γέννησε, που σ’ όλες το ίδιο πνεύμα έδινε ζωή και όλες τις μάγευε η μουσική και είχαν στο στήθος μια καρδιά που ανήσυχα ποτέ της δεν χτυπούσε. Στην κορυφή κοντά του χιονισμένου Όλυμπου τις γέννησε, όπου όλες τους αντάμα υπέροχα τραγούδια τραγουδούσαν, σε κατοικίες μένοντας περίλαμπρες».
Η ποίηση, η μουσική, το θέατρο, ο χορός, οι τέχνες όλες: κόρες της. Η Ιστορία, βέβαια: κόρη της. Ακόμα κι η αστρονομία κόρη της κι αυτή. Δεν έχει αφήσει τίποτα απ’ όσα μπορούν να σκεφτούν και να δημιουργήσουν οι άνθρωποι, που να μην το έχει δικό της η Μνημοσύνη.
Ο ποιητής παραθέτει και τα ονόματα των εννέα Μουσών: «Κλειώ, Ευτέρπη, Θάλεια, Μελπομένη, Τερψιχόρη, Ερατώ, Πολύμνια, Ουρανία, και Καλλιόπη, που είναι η πιο δυνατή απ’ όλες, επειδή συντροφιά κάνει με τους σεβαστούς βασιλιάδες».
Απ’ τα λεγόμενα του Πλάτωνα βλέπουμε, ότι οι Μούσες είναι οι ίδιες οι Τέχνες και οι Επιστήμες, που ανακάλυψαν και ανέπτυξαν οι άνθρωποι σε πολύ παλαιότερες εποχές.
Κάθε αρχαίος αλλά και αρκετοί σύγχρονοι συγγραφείς, ποιητές, φιλόσοφοι, ιστορικοί, επιστήμονες, επικαλούνται τις πανέμορφες Μούσες, για να τους εμπνεύσουν, και να μπορέσουν να φέρουν σε πέρας το δικό τους έργο.
Ουσιαστικά πρόκειται για μία προσπάθεια ανάκλησης και επαναφοράς της αρχέγονης μνήμης του ανθρώπου.
Για τον Σωκράτη η μάθηση είναι ανάμνηση, δηλαδή κάθε τι, το οποίο ανακαλύφθηκε και μαθεύτηκε απ’ τους ανθρώπους σε κάποια παλαιότερη χρονική στιγμή, έχει αποτυπωθεί σαν σφραγίδα στα κύτταρα μας: «ότι δηλαδή για εμάς η μάθηση δεν είναι παρά ανάμνηση και σύμφωνα με αυτό είναι αναγκαίο να έχουμε μάθει σε κάποιο προηγούμενο χρόνο αυτά που τώρα ανακαλούμε στην μνήμη μας» (Πλάτων)
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Χρονοπούλου
