Οι αλκυονίδες μέρες είναι ένα μετεωρολογικό φαινόμενο που μας προσφέρει μέχρι και δύο ολόκληρες εβδομάδες ηλιοφάνειας και καλοκαιρίας μέσα στον χειμώνα. Η ονομασία είναι αρχαία ελληνική και προέρχεται από τον Αριστοτέλη.
♦ Από καθαρά μετεωρολογική άποψη, οι αλκυονίδες ημέρες ως ημέρες καλοκαιρίας εξηγούνται από το γεγονός ότι στο γεωγραφικό πλάτος που βρίσκεται η Ελλάδα μέχρι το γεωγραφικό πλάτος κυρίως της βορειοανατολικής Ευρώπης, κατά την περίοδο του χειμώνα παρατηρείται βαρομετρική πίεση, με συνέπεια αφενός να μη δημιουργούνται άνεμοι και αφετέρου ο καιρός να είναι μεν ψυχρός, αλλά και ηλιόλουστος.
♦ Τις μέρες αυτές ένα πουλί, η αλκυόνα γεννά τα αυγά της. Η αλκυόνα ζει και αναπαράγεται κοντά σε ακτές, ποτάμια, λίμνες, υγροτόπους και σε παράκτιες λιμνοθάλασσες της Ελλάδας, της Κύπρου και της Ευρώπης γενικότερα.
Το ψαροπούλι, όπως αποκαλείται στη γλώσσα του λαού η Αλκυόνη, σε πολλά μέρη θεωρείται πουλί που φέρνει γούρι.
Οι έμποροι την κρατούν βαλσαμωμένη στα μαγαζιά τους για ν’ αυξήσουν τα πλούτη τους, οι καταστηματάρχες για να αυξήσουν τους πελάτες τους. Οι φιλάργυροι την διατηρούν για να τους φέρει πολλά πλούτη και οι χωριανοί για να μην πέφτει αστροπελέκι στο σπίτι τους.
♦ Ο αστέρας Αλκυόνη την εποχή αυτή μεσουρανεί κατά τις εσπερινές ώρες και επομένως κατά τις ανέφελες νύχτες του Ιανουαρίου είναι ορατός στην ψηλότερη περιοχή του ουράνιου θόλου. Εξαιτίας αυτού του φυσικού γεγονότος όλες οι συνεχόμενες ημέρες που είναι ορατός ο αστέρας Αλκύων ήταν πολύ φυσικό να ονομασθούν Αλκυονίδες.
Πολλοί είναι οι μύθοι γύρω από το φαινόμενο των αλκυονίδων ημερών:
1. Μύθος
Σύμφωνα με αυτόν οι αλκυονίδες μέρες πήραν το όνομά τους από το πουλί Αλκυόνα/η που αυτές τις μέρες γεννά τα αυγά της. Η Αλκυόνη πριν γίνει πουλί , ήταν μια πεντάμορφη κοπέλα, κόρη του Αίολου, του θεού του ανέμου και της Ενάρετης. Ήταν παντρεμένη με τον Κύηκα κι ήταν τρισευτυχισμένη. Περνούσαν τόσο όμορφα, που άρχισαν να πιστεύουν ότι δεν είναι κοινοί θνητοί, αλλά ισάξιοι με τους 12 Θεούς του Ολύμπου. Ο Κύηκας θεώρησε τον εαυτό του ισάξιο του Δία και η Αλκυόνη πίστευε πως ήταν ισάξια της Ήρα. Μάλιστα άρχισαν να αποκαλούν ο ένας τον άλλο με τα ονόματα των Θεών.
Αυτό προκάλεσε την οργή του Δία. Όταν το έμαθε θύμωσε τόσο πολύ, που έριξε έναν κεραυνό στο καράβι του Κύηκα κι αυτός μη μπορώντας να παλέψει με τα μανιασμένα κύματα, πνίγηκε.
Η Αλκυόνη περίμενε τον άνδρα της στο ακρογιάλι και καθώς περνούσε η ώρα κι ο καιρός η αγωνία της μεγάλωνε ακόμη περισσότερο. Μέσα από τη μανιασμένη θάλασσα το μόνο που μπορούσε πια να αντικρύσει ήταν κάποια ξύλα από το καράβι του Κύηκα. Άρχισε τότε να κλαίει απαρηγόρητα. Ημερόνυχτα θρηνούσε το χαμό του αγαπημένου της Κύηκα. Ο Δίας στο τέλος τη λυπήθηκε και τη μεταμόρφωσε σε ένα πανέμορφο πουλί, με λαμπερά γαλάζια φτερά, την αλκυόνα, Alcedo atthis.
Το μαρτύριο όμως της αλκυόνας δεν τελείωνε εδώ. Γεννούσε τα αυγά της μέσα στη βαρυχειμωνιά και τα κλωσούσε πάνω σε πέτρες και βράχια στις ακτές. Κάποιες φορές τα αγριεμένα κύματα όμως ορμούσαν με μανία πάνω στη φωλιά της κι αυτή καταστρεφόταν μαζί με τα αυγά της. Ο Δίας και πάλι έδειξε συμπόνια στην αλκυόνα κι έτσι μέσα στην καρδιά του χειμώνα, οι άνεμοι κοπάζουν κι ο ήλιος λάμπει , βοηθώντας την αλκυόνα να κλωσήσει τα αυγά της τις Αλκυονίδες μέρες.
2. Μύθος
Η Αλκυόνη στην ελληνική μυθολογία ήταν σύζυγος του Κύηκα και κόρη του Αιόλου. Με τον Κύηκα ζούσε πολύ ευτυχισμένη και η αγάπη τους ήταν πρότυπο για όλους. Μια μέρα, ο Κύηκας βγήκε στο πέλαγος για ψάρεμα. Μάταια τον παρακαλούσε η Αλκυόνη να μην πάει γιατί είχε ένα άσχημο προαίσθημα. Εκείνος πήγε και όντως σηκώθηκαν δυνατοί άνεμοι και βύθισαν το πλοίο του. Η Αλκυόνη που παρακολουθούσε από μακριά τη σκηνή μόλις είδε το πλοίο του να χάνεται μέσα στην απελπισία της έπεσε από ενα βράχο και σκοτώθηκε.
Επειδή η αγάπη τους ήταν τόσο δυνατή, οι θεοί τους λυπήθηκαν και τους μεταμόρφωσαν σε πουλιά, τις γνωστές μας αλκυόνες. Μάλιστα επειδή οι αλκυόνες γεννούν τα αυγά τους τον Ιανουάριο σε φωλιές μέσα στους βράχους, ο Δίας επέτρεψε στον ήλιο να λάμπει δυνατά και να ζεσταίνει τις αλκυόνες μέχρι να επωαστούν τα αυγά τους. Οι ζεστές αυτές μέρες του Γενάρη ονομάστηκαν γι’ αυτό το λόγο αλκυονίδες μέρες.
