Τσουκνίδα, βότανο για υγεία και ομορφιά!

Είναι ένα βότανο με χίλιες χρήσεις με οφέλη για την υγεία και την ομορφιά. Υπάρχουν περισσότερα από 500 είδη σε όλο τον κόσμο. Ο βλαστός της φτάνει σε ύψος το 1 μέτρο ενώ τα άνθη της είναι μικρά και άοσμα. Ολόκληρο το φυτό καλύπτεται από αδενώδεις τρίχες που κατά την επαφή τους με το δέρμα προκαλούν φαγούρα, πολλές φορές έντονη, τσούξιμο και κοκκινίλα σαν τσίμπημα κουνουπιού, ενώ σπανιότερα αλλεργικές διαταραχές. Αυτό οφείλεται σε ένα δηλητηριώδες υγρό, που περιέχουν οι λεπτές βελόνες του φυτού στη σύσταση του οποίου υπάρχει μυρμηκικό οξύ, ακετυλοχολίνες και ισταμίνες, οι οποίες όμως βελόνες καταστρέφονται με το βράσιμο ή το ψήσιμο. Το πιο δηλητηριώδες είδος τσουκνίδας είναι το γνωστό με την ονομασία φύλλο του διαβόλου που βρίσκεται στη νήσο Τιμόρ.

Τα νεαρά φύλλα τρώγονται βρασμένα. Επίσης χρησιμοποιούνται σαν καρυκεύματα. Θεωρούνται μια πολύ θρεπτική τροφή, πλούσια σε βιταμίνες και ανόργανα συστατικά – σίδηρο, νάτριο, μαγγάνιο, ασβέστιο, κάλιο κ.α., που αποτελούν ένα εξαιρετικό υποκατάστατο του σπανακιού και μπορούν επίσης να προστεθούν σε σούπες και μαγειρέματα. Μπορεί να μαγειρευτεί όπως το σπανάκι, σαν βραστή σαλάτα, μια νόστιμη τσουκνιδόσουπα ή να γίνει το βασικό χορταρικό σε σάλτσα πέστο.

Άλλες ονομασίες: ακαλήφη, κνίδη

Το λατινικό της όνομα urtica προέρχεται από το λατινικό «urere» που σημαίνει «καίω». Στα Ελληνικά είναι κνίδω, εξ ου και «τσουκνίδα».

Ιστορία:

Η χρήση της ως φαρμακευτικό φυτό χρονολογείται από την Αρχαία Ελλάδα όπου χρησιμοποιήθηκε ως διουρητικό και καθαρτικό.

Στη Δανία βρέθηκε ένας ιστός τσουκνίδας σε τάφο που χρονολογείται από την Εποχή του Χαλκού.

Στη νεολιθική εποχή έχει χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία χορδών.

Τα ρωμαϊκά στρατεύματα του Καίσαρα έφεραν την τσουκνίδα από την Αγγλία και χρησιμοποιήθηκαν στην κλωστοϋφαντουργία λόγω των ασυνήθιστων ινών της τσουκνίδας.

Στη Σκωτία η τσουκνίδα χρησιμοποιήθηκε τον 17ο αιώνα. Με τις ίνες της κατασκεύαζαν τα πιο ανθεκτικά υφάσματα.

Χώρες της Ευρώπης και η Αμερική χρησιμοποιούσαν τις ίνες της τσουκνίδας για την κατασκευή διχτυών αλιείας.

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Γερμανία και η Αυστρία χρησιμοποίησαν τις ίνες της τσουκνίδας ως υποκατάστατο του βαμβακιού για τις στρατιωτικές στολές τους.

Οι Ινδιάνοι χρησιμοποιούσαν την τσουκνίδα για την θεραπεία της ακμής, της διάρροια και για τις λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.

Ο Ιπποκράτης αριθμεί την τσουκνίδα ανάμεσα στα φυτά “πανάκεια”, κάνουν δηλαδή για όλες τις ασθένειες.

♦ Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέρη του φυτού και κάθε μέρος του συμβάλλει στην θεραπεία διαφορετικών παθήσεων.

♦ Τα φύλλα, οι μίσχοι και η ρίζα της μπορούν να καταναλωθούν ως αφεψήματα.

♦ Για χρήση από το στόμα μπορούμε να το φτιάξουμε τσάι και βάμμα ενώ για τοπικές εφαρμογές μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε έγχυση τσουκνίδας.

Θεραπευτικές ιδιότητες:

– Τόνωση: Η τσουκνίδα τονώνει όλο τον οργανισμό, γι’ αυτό είναι καλό να τη λαμβάνουμε και όταν αναρρώνουμε από ασθένεια, σαν φαγητό και σαν τσάι. Τότε είναι καλό να πίνουμε 3-6 φλιτζάνια τσάι τσουκνίδας την ημέρα για γρήγορη ανάρρωση.

– Αναπνευστικό σύστημα: Έχει αντιφλεγμονώδεις, αναλγητικές και αποχρεμπτικές ιδιότητες και μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην ανακούφιση από αναπνευστικές δυσκολίες και τη διάλυση και την εκκαθάριση την περίσσεια βλέννα από τους πνεύμονες. Γι’αυτό και το τσάι τσουκνίδας είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στη θεραπεία του βήχα.

– Βιταμίνες:

• Βιταμίνη C που φροντίζει στην απόλυτη απορρόφηση από τον οργανισμό του σιδήρου.

• Βιταμίνη Α: Ένα φλιτζάνι τσουκνίδας περιέχει 3 φορές την ποσότητα της βιταμίνης Α, που ο οργανισμός μας χρειάζεται σε καθημερινή βάση.

• Βιταμίνη D μαζί με το ασβέστιο που περιέχεται στο φυτό ενδυναμώνει τα δόντια και τα οστά.

• Επίσης, αποτελεί άριστη πηγή βιταμίνης Κ, η οποία βοηθά τα οστά, ενδυναμώνει την καρδιά και είναι χρήσιμη στην πρόληψη του καρκίνου.

– Υπέρταση: Η τσουκνίδα βοηθάει σημαντικά στην ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Καταναλώνουμε μισή κούπα τσάι ή χυμό τσουκνίδας πριν από κάθε γεύμα.

– Νεφρική ανεπάρκεια: Έίναι ιδιαίτερα ευεργετική σε όσους πάσχουν από νεφρική ανεπάρκεια. Καταναλώνουμε μια κούπα τσάι ή χυμό τσουκνίδας κάθε πρωί μετά το ξύπνημα και για 30 ημέρες.

– Αναιμία: Είναι το καλύτερο φάρμακο για την αναιμία, γιατί περιέχει πολύ σίδηρο. Καταναλώνουμε έως 2 κούπες τσάι ή χυμό τσουκνίδας καθημερινά για 15 ημέρες.

– Αιμορραγία – Εμμηνόρροια – Εμμηνόπαυση:  Είναι πολύ ευεργετική σε όσες γυναίκες έχουν υπερβολική εμμηνόρροια. Μπορεί να βοηθήσει να ομαλοποιήσει την περίοδο και την ροή του αίματος. Το τσάι τσουκνίδας μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης.

– Ρινορραγία: Αν τρέχει αίμα από τη μύτη μας, βάζουμε ένα κομμάτι βαμβάκι βουτηγμένο σε χυμό τσουκνίδας στο ρουθούνι που τρέχει αίμα και το αίμα σταματάει.

– Κατακράτηση υγρών – Απώλεια βάρους: Η τσουκνίδα ως διουρητικό βοηθάει στην αποβολή των τοξινών, στην αντιμετώπιση της κατακράτησης των υγρών και βοηθάει σημαντικά στην απώλεια βάρους. Είναι ένα πολύ ευεργετικό ρόφημα που δεν πρέπει να λείπει από καμία δίαιτα.

– Αλλεργίες:  Έχει χρησιμοποιηθεί για αιώνες για τη θεραπεία αλλεργικών συμπτωμάτων, ιδιαίτερα της αλλεργικής ρινίτιδας και περιέχει δραστικές ενώσεις που μειώνουν την φλεγμονή.

– Δέρμα: Χρησιμοποιείται για την θεραπεία των παθήσεων του δέρματος της ακμής, των κονδυλωμάτων και του εκζέματος.

– Ακμή: Η τσουκνίδα μπορεί να βελτιώσει την υφή των ξηρών και λιπαρών επιδερμίδων. Καθαρίζει χωρίς να αφαιρεί τα φυσικά έλαια από το δέρμα καθιστώντας έτσι την τσουκνίδα ιδανική για την αντιμετώπιση της ακμής. Ένα έγχυμα από τσουκνίδα ή φυσικά προϊόντα, όπως σαπούνια που περιέχουν τσουκνίδα, βοηθάει να καθαρίσει βαθιά τους πόρους και στην εξάλειψη των μικροβίων που συμβάλλουν στη δημιουργία σπυριών.

– Έκζεμα: Όταν εφαρμόζεται τοπικά είτε ως αφέψημα είτε ως λάδι σκέτο ή σε αλοιφή βοηθάει στην ανακούφιση από τον κνησμό και στην ενίσχυση της πάσχουσας περιοχής.

– Έγκαυμα: Βοηθάει σημαντικά στην επούλωση των εγκαυμάτων.

– Πόνος και Φλεγμονή: Η τσουκνίδα χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες για την μείωση του πόνου και της φλεγμονής που σχετίζεται με τον τραυματισμό ή από ασθένεια. Οι ασθενείς με αρθρίτιδα, ινομυαλγία, ασθενείς με λύκο και άλλες αυτοάνοσες διαταραχές και ασθένειες που σχετίζονται με πόνο μπορούν να ωφεληθούν από τη χρήση τσουκνίδας.

– Μυς και αρθρώσεις: Το τσάι τσουκνίδας μπορεί να εφαρμοστεί στο δέρμα και να ανακουφίσει από μυϊκούς πόνους και πόνους στις αρθρώσεις.

– Οστεοπόρωση:  Μια κατάσταση στην οποία τα οστά γίνονται αδύναμα, εύθραυστα καθιστώντας ευάλωτα σε κατάγματα. Η οστεοπόρωση επιδεινώνεται με την ηλικία και μπορεί να προκαλέσει πόνο στην πλάτη, κύφωση και απώλεια ύψους. Η τσουκνίδα βοηθάει στην ενίσχυση των οστών χάρη σε ορισμένες βιταμίνες που περιέχει. Μπορεί να καταναλωθεί ως αφέψημα ή μαγειρεμένη ως σούπα.

– Εγκυμοσύνη: Η τσουκνίδα έχει υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο και είναι εξαιρετική στην καταπολέμηση της αναιμίας και της κόπωσης. Βοηθάει στο συκώτι και στο γυναικείο ορμονικό σύστημα. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η τσουκνίδα προστατεύει από την αιμορραγία και ενισχύει το έμβρυο. Στις θηλάζουσες μητέρες προωθεί την παραγωγή γάλακτος. Επίσης, είναι ιδιαίτερα διουριτική και συμβάλλει στην τόνωση των νεφρών γι’αυτό και βοηθάει τα καταπονημένα νεφρά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επίσης επειδή η εγκυμοσύνη μπορεί να προκαλέσει έπειξη για ούρηση, κόπωση και πόνους στο σώμα η τσουκνίδα είναι μια ελκυστική θεραπευτική επιλογή για την μείωση αυτών των συμπτωμάτων. Η τσουκνίδα είναι ασφαλή ή μη ασφαλή για τη χρήση της κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Για την ασφάλεια της δικής μας και του εμβρύου μας πριν την κατανάλωση οποιοδήποτε βοτάνου πρέπει να συμβουλευόμαστε το γιατρό μας.

– Αιμορροΐδες: Λόγω των στυπτικών ιδιοτήτων της μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της διόγκωσης των αιμορροΐδων. Και επίσης μπορεί να σταματήσει την αιμορραγία από μικροτραυματισμούς στο δέρμα. Τα φρέσκα φύλλα τσουκνίδας, όταν τοποθετούνται στο δέρμα και ιδιαίτερα στην περιοχή των νεφρών, προκαλεί τσούξιμο και κάψιμο και επιδρά στην βαθιά χαλάρωση από ρευματικούς πόνους.

– Λοιμώξεις Στόματος: Καθημερινές γαργάρες με τσάι τσουκνίδας ανακουφίζει και βοηθάει στην αντιμετώπιση λοιμώξεων του στόματος και του λαιμού.

– Μαλλιά: Η τσουκνίδα μπορεί να βελτιώσει την υφή των ξηρών και λιπαρών μαλλιών. Καθαρίζει χωρίς να αφαιρεί τα φυσικά έλαια από το δέρμα και τα μαλλιά, καθιστώντας την ιδανική για την αντιμετώπιση της πιτυρίδας. Για τα μαλλιά, εκτός από το σαπούνι, ένα τελικό ξέβγαλμα με έγχυμα τσουκνίδας μπορεί να βοηθήσει να καθαρίσει το ξηρό δέρμα και η πιτυρίαση. Παραδοσιακά οι βοτανολόγοι πιστεύουν ότι η τσουκνίδα μπορεί να αποκαταστήσει το φυσικό χρώμα των μαλλιών κι αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον για άτομα με γκρίζα μαλλιά.

Συλλογή και συντήρηση:

Οι τρυφεροί βλαστοί συλλέγονται με γάντια από τον Ιανουάριο μέχρι το Μάιο. Είναι προτιμότερο να μη συλλέγουμε τα ξεραμένα φύλλα του καλοκαιριού. Προμηθευόμαστε φύλλα μολόχας ή δεντρολίβανο σε περίπτωση που τσιμπηθούμε με την τσουκνίδα και τα τρίβουμε στην ερεθισμένη περιοχή. Για να αποξηράνουμε, δένουμε τους βλαστούς με σπάγκο και τους κρεμάμε ανάποδα σε σκιερό μέρος μέχρι να ξεραθούν τόσο ώστε να μη γίνονται σκόνη μόλις τα αγγίξουμε (περίπου 6 μέρες). Μπορούμε επίσης να τα καταψύξουμε. Δεν τρώμε τα φύλλα ωμά.

Χρήση:

Ημερήσια δοσολογία

Τσάι τσουκνίδας (έγχυμα ή αφέψημα): Καταναλώνουμε μέχρι 4 κούπες την ημέρα.

Φυσικός χυμός τσουκνίδας: Καταναλώνουμε έως 3 κούπες την ημέρα.

Βάμμα ρίζας: 30 σταγόνες σε μια κούπα χλιαρό νερό έως τρεις φορές την ημέρα.

Βάμμα φύλλων: 20 σταγόνες σε μια κούπα χλιαρό νερό έως δυο φορές την ημέρα.

Αναλογία φρέσκιας με αποξηραμένης τσουκνίδας:

Η αναλογία των φρέσκων με των αποξηραμένων βοτάνων είναι 3 προς 1.

3 κουταλάκια (=1 κουταλιά) φρέσκο βότανο ισοδυναμεί με 1 κουταλιά αποξηραμένο βότανο.

 ♣ Συμβουλευόμαστε τον γιατρό μας για οποιοδήποτε θέμα υγείας και πριν την χρήση οποιοδήποτε βοτάνου.

Κήπος:

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην κηπουρική για την καταπολέμηση της ψώρας. Γι’ αυτό το σκοπό αναμειγνύονται 500-700 γρ. χλωρής ή 200 γρ. αποξηραμένης τσουκνίδας με 5 λίτρα κρύου νερού για ένα εικοσιτετράωρο. Μετά ψεκάζονται τα προσβεβλημένα φυτά.

Γενικές γνώσεις 🙂

* Τσουκνίδα ονομάζεται ένα χωριό που ανήκει στο δήμο Φαναρίου του νομού Πρεβέζης.

Κοντινές πόλεις: Ιωάννινα, Άγιοι Σαράντα, Τρίκαλα.

Επιμέλεια – επεξεργασία: Α. Βίνος