Ο γιατρός Γ. Βήχας μας μιλάει για το Κοινωνικό Ιατρείο και όχι μόνο!

γράφει ο Τάσος Μπιμπισίδης

Συναντιόμαστε με αφορμή το Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο. Να εξηγήσουμε περί τίνος πρόκειται;

Πρόκειται για μια δομή αλληλεγγύης που δημιουργήθηκε με πρωταρχικό στόχο να προσφέρει ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε ανασφάλιστους, άνεργους και άπορους ασθενείς, αλλά και σε ανθρώπους που έχουνε ένα χρόνιο πρόβλημα υγείας και πρέπει να βλέπουνε συχνά έναν γιατρό ή να παίρνουν αγωγές, τις οποίες δεν έχουν την δυνατότητα να πληρώσουν. Δεν υπάρχει ηγετική ομάδα, αλλά μια συλλογική προσπάθεια από 270 εθελοντές και οι αποφάσεις παίρνονται από την γενική συνέλευση στην οποία συμμετέχουν όλοι, ανεξαρτήτως ειδικότητας. Η μόνη προϋπόθεση είναι όποιος συμμετέχει να έχει τουλάχιστον ένα ελεύθερο δίωρο μέσα στην εβδομάδα για να ασχοληθεί με αυτό.

Πως ξεκίνησε αυτή η πρωτοβουλία;

Αυτή η πρωτοβουλία ξεκίνησε σαν ιδέα την άνοιξη του 2011, όταν άρχισαν λόγω της κρίσης να αυξάνονται οι άνεργοι και οι ανασφάλιστοι. Στον ΕΟΠΥΥ που εργαζόμουν, έβλεπα ασθενείς που δεν είχανε την δυνατότητα να πάρουν φάρμακα ή να εξεταστούν δωρεάν, γιατί ήτανε ανασφάλιστοι. Υπήρχαν άνθρωποι που χρειαζόντουσαν καθημερινά φάρμακα, αλλά έκαναν μέχρι και τρεις μήνες να τα πάρουνε, επειδή δεν είχανε δυνατότητα να πληρώσουν. Αυτό που με κινητοποίησε είναι το γεγονός ότι δεν μπορώ να ανεχτώ και σαν γιατρός και σαν άνθρωπος, να υπάρχουν άτομα που χρειάζονται φάρμακα και περίθαλψη, και αυτό να τους στερείται. Έτσι σκέφτηκα να δημιουργήσουμε κάποιοι φίλοι γιατροί μια ομάδα μέσω της οποίας να προσπαθούμε να παρέχουμε αυτό.

Σε ποιους απευθύνεστε;

Από άποψη διακρίσεων, δεν γίνεται κανένας διαχωρισμός. Μπορεί να έρθει ο καθένας. Οι μόνες προϋποθέσεις που υπάρχουν οι τρεις που αναφέραμε νωρίτερα. Δηλαδή ο ασθενής να έχει χάσει την δουλειά του και την ασφαλιστική του κάλυψη, ή να μην έχει οικονομικές δυνατότητες. Τελευταία έχει αρχίζει να προστίθεται άλλη μια κατηγορία, είναι οι άνθρωποι που δουλεύουν ή είναι συνταξιούχοι, που σημαίνει ότι έχουνε ασφαλιστική κάλυψη, αλλά δεν έχουνε το ποσοστό συμμετοχής για να πληρώσουν τα φάρμακα, οπότε βοηθάμε και σε αυτές τις περιπτώσεις. Ουσιαστικά αυτό που ζητάμε είναι ένα βιβλιάριο υγείας για να έχουμε ένα ιστορικό και ένα αποδεικτικό, αλλά και μια κάρτα ανεργίας, εφόσον υπάρχει.

Υπάρχει μεγάλη προσέλευση;

Η προσέλευση είναι πολύ μεγάλη. Δεν είχαμε προβλέψει ότι σε τόσο σύντομο διάστημα θα είχαμε τόσους πολλούς ασθενείς. Αυτή την περίοδο κατά μέσω όρο, έρχονται ημερησίως περίπου 100 άτομα. Και για να καταλάβετε την αυξητική τάση, ξεκινήσαμε το Δεκέμβριο του 2011 και μέχρι τον Δεκέμβριο του 2012 είχαμε περίπου 4.000 ασθενείς. Από τότε μέχρι σήμερα, δηλαδή τους τελευταίους 9 μήνες, είχαμε 10.000 επισκέψεις. Το θέμα είναι ότι η κατηγορία των ανθρώπων αυτών είναι και ευαίσθητη σε ψυχολογικό επίπεδο, καθώς έχει πληγεί σε πολλά επίπεδα, και για τον λόγο αυτό ψάχνουμε την χρυσή τομή ούτως ώστε να μην μας εκμεταλλευτούνε αλλά και να μην γίνουμε κι εμείς γραφειοκράτες και τους ταλαιπωρούμε. Προσπαθούμε για το καλύτερο αποτέλεσμα.

Προσωπικά, τι σας προσφέρει η συμμετοχή σας στο Κοινωνικό Ιατρείο;

Με έχει βοηθήσει να αντιμετωπίζω πολύ καλύτερα και αυτά που προκύπτουν σε προσωπικό επίπεδο αλλά και αυτά που προκύπτουν σε κοινωνικό επίπεδο λόγω της άσχημης κατάστασης που βιώνουμε! Βλέπω μέσα απ’ εκεί, ότι στον πόλεμο που υπάρχει, εμείς είμαστε στην πρώτη γραμμή και πετυχαίνουμε καθημερινά μικρές νίκες. Έτσι γεμίζουμε όλοι με δύναμη και παίρνουμε κουράγιο ώστε να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε και να ελπίζουμε. Από την άλλη μου δίνει ικανοποίηση το γεγονός ότι μπορώ να κοιτάω και τώρα και στο μέλλον τα παιδιά μου και την κοινωνία στα μάτια, καθώς θεωρώ ότι η ιατρική δεν είναι απλά ένα επάγγελμα αλλά και ένα λειτούργημα. Αυτή η περίοδος λοιπόν είναι η καλύτερη για να το αποδείξουμε αυτό. Η συμμετοχή μου στο Κοινωνικό Ιατρείο με κάνει να νιώθω πολύ καλά όσον αναφορά την υποχρέωσή μου απέναντι στην Κοινωνία.

Η αλληλεγγύη λοιπόν θα μπορούσε να μας ‘’σώσει’’ από αυτήν την μαύρη κοινωνικά και ηθικά κατάσταση που μας καταβάλει;

Σίγουρα μπορεί να είναι η λύση! Νομίζω βέβαια ότι η αλληλεγγύη σήμερα προκύπτει σαν αναγκαιότητα γιατί σε κάποιες περιπτώσεις δεν μπορούμε να κάνουμε και αλλιώς. Αλλά πιστεύω ότι στην καινούργια κοινωνία που χτίζεται, θα είναι ένα θεμέλιο και όχι μια απλή ανάγκη. Η νέα κοινωνία δηλαδή θα στηρίζεται στην αλληλεγγύη, θα είναι μια βασική μας αξία.

Πως έχετε στο μυαλό σας δηλαδή αυτή την ‘’νέα κοινωνία’’;

Αυτό που έχω στο μυαλό μου έχει ως βάση αυτό που συμβαίνει στο Κοινωνικό Ιατρείο, είναι δηλαδή ένα πρότυπο που είναι επεξεργασμένο και στην πράξη. Νομίζω θα είναι μια κοινωνία που δεν θα έχει τους λίγους επάνω και τους πολλούς κάτω, αλλά θα έχει μια συμμετοχική διαδικασία στην λήψη αποφάσεων, ώστε να μετατραπούν όλοι οι άβουλοι πολίτες που υπάρχουν σήμερα, σε ενεργά μέλη της κοινωνίας. Η δεύτερη μεγάλη αλλαγή έχει σχέση με τον ρόλο του χρήματος, που θα περιοριστεί σημαντικά. Για παράδειγμα, στο Κοινωνικό Ιατρείο ότι έχουμε καταφέρει, 22το καταφέραμε χωρίς να έχουμε δώσει ούτε ένα ευρώ. Αυτά που δίνουμε στους ασθενείς ως φάρμακα ή ως προμήθειες, αλλά και τα έπιπλα, τα μέσα που χρησιμοποιούμε και η συντήρηση του χώρου, είναι όλα προσφορές. Εκεί έρχεται η αλληλεγγύη που λέγαμε.

Πόσο ρεαλιστικό μπορεί να είναι αυτό που περιγράφετε; Δηλαδή, είναι εύκολο να περάσουμε σε μια τέτοια κοινωνική μορφή ή θα είναι απλά μια ανάγκη που θα προκύψει;

Τώρα προκύπτει ως ανάγκη, αλλά αυτό που βιώνουμε σήμερα με όλη την ασχήμια και την βιαιότητα που περιλαμβάνει, είναι επειδή το παλιό έχει πεθάνει και το νέο δεν έχει δείξει ακόμη αυτό που θα είναι. Είμαστε σε μια μεταβατική περίοδο! Συνήθως αυτές οι περίοδοι είναι οι πιο άσχημες. Το θετικό είναι ότι η αλλαγή έχει ήδη δρομολογηθεί. Το μόνο που πρέπει να περιμένουμε είναι να ωριμάσει. Δεν μπορώ να ξέρω τι χρόνοι απαιτούνται για να γίνει αυτό, αλλά μπορώ να πω ότι ο χρόνος στην εποχή μας έχει διαφοροποιηθεί αρκετά και οι αλλαγές που γίνονται είναι τεράστιες και ραγδαίες. Όλα γίνονται γρήγορα και απρόοπτα. Νομίζω όμως ότι η γενιά που είναι σήμερα στην ηλικία των 20 ετών, είναι η γενιά που θα κουβαλήσει στις πλάτες της το φορτίο όλης αυτής της αλλαγής.

Γιατί όμως φτάσαμε ως εδώ;

Το κυριότερο νομίζω που μας έκανε ‘’κακό’’, ήταν ότι ο καθένας ενδιαφερότανε αποκλειστικά για την ατομικότητα και για τον στενό περίγυρό του. Δεν υπήρχε μια συμμετοχή με ουσία στα κοινά πράγματα. Ακόμη, αυτό που έγινε ως βασική μας αξία ήτανε ο καταναλωτισμός. Τα υλικά πράγματα έδιωξαν ότι πνευματικό μπορεί να υπήρχε και κυριάρχησαν σε κάθε επίπεδο. Ο άνθρωπος κυνηγούσε αποκλειστικά την καριέρα του για να έχει κοινωνική καταξίωση και χρήματα. Όλη αυτή η πορεία λοιπόν ήτανε λάθος και νομοτελειακά φαινότανε ότι θα φτάναμε κάποια στιγμή σε αδιέξοδο. Η κρίση είναι επιφανειακά μια οικονομική κρίση. Στην ουσία είναι μια κρίση αξιών και μια ανάγκη για να ανέβει στην επιφάνεια η πνευματικότητα..

Επειδή ξέρω ότι ασχολείστε γενικότερα και με την τέχνη, θεωρείτε ότι θα μπορούσε να μας βοηθήσει να κάνουμε ένα βήμα μπροστά;

Αυτό είναι σίγουρο, γιατί το έχουμε δει και ιστορικά σε όλες τις δύσκολες περιόδους που περάσανε. Η τέχνη βοηθάει και ατομικά τον καθένα που ασχολείται, αλλά και συλλογικά την κοινωνία. Δεν μας απαλύνει απλά τον πόνο, αλλά μας βοηθάει να δούμε και αυτό που δεν βλέπουμε την ώρα του πόνου. Δηλαδή, η τέχνη σε χαϊδεύει και σε ανακουφίζει την ώρα που πονάς, ενώ ταυτόχρονα σε σηκώνει ψηλά για να δεις πέρα από τα στενά όρια αυτού που μπορεί να βιώνεις.

Εσείς γράφετε για θέατρο, ασχολείστε με την μουσική, με τον αθλητισμό και με πολλές άλλες δραστηριότητες, που φαντάζομαι πως σας βοηθάνε  να ξεφύγετε από ότι μπορεί να σας προβληματίζει. Ο καθένας μας ξεχωριστά, τι μπορεί να κάνει για να νιώσει καλύτερα;

Αυτό που θα έπρεπε να κάνει ο καθένας αυτή τη στιγμή είναι να σκύψει μέσα του και να κάνει μια ενδοσκόπηση, μια αυτοκριτική, ώστε να δει ποιος ήτανε ως τώρα και πια λάθη έχει κάνει. Το επόμενο βήμα είναι να στραφούμε στον διπλανό μας. Να ρίξουμε μια ματιά σε αυτούς που έχουνε χτυπηθεί περισσότερο αυτή την περίοδο και να τους βοηθήσουμε. Αυτό σίγουρα θα μας κάνει καλό. Το να βοηθάμε και να προσφέρουμε είναι πολύ σημαντικό!

Θα μπορούσαμε λοιπόν να βοηθήσουμε το Κοινωνικό Ιατρείο;   

Βεβαίως! Αρκεί να υπάρχει τουλάχιστον ένα δίωρο την εβδομάδα στο πρόγραμμά σας για να το αφιερώσετε στο Ιατρείο. Μπορούνε να έρθουν γιατροί, φαρμακοποιοί, ψυχολόγοι αλλά και άνθρωποι που θα μπορούσαν να βοηθήσουν με γραμματειακή υποστήριξη. Οι ανάγκες είναι πολλές. Σκεφτείτε ότι έχουμε μέχρι και ομάδα μεταφραστών, διότι έχουμε εξαπλωθεί στο εξωτερικό, φτιάχνοντας για το διαδίκτυο ένα ψήφισμα καταδίκης για όσα συμβαίνουν στον χώρο της υγείας, το οποίο μεταφράσαμε σε 17 γλώσσες για να πάει σε όλο τον κόσμο.

Ξέρω ότι κατά καιρούς γίνονται και εκδηλώσεις υποστήριξης…

Μετά τις παραστάσεις της παιδικής παράστασής μας με τίτλο ‘’Το μυστικό της ευτυχισμένης Βασίλισσας’’, αυτό τον καιρό η Θεατρική ομάδα του Μητροπολιτικού Κοινωνικού Ιατρείου Ελληνικού παρουσιάζει την θεατρική παράσταση για μικρούς και μεγάλους “Η μελωδία που έκανε τα αστέρια να μιλήσουν”. Όλη η παραγωγή, συγγραφή του έργου, μουσική, κουστούμια, σκηνικά, σκηνοθεσία, κατασκευές για τα σκηνικά, είναι της ομάδας των εθελοντών μας, οι οποίοι και παίρνουν μέρος στην παράσταση.

Νομίζω ότι πρέπει να νιώθετε πολύ όμορφα με όσα έχετε καταφέρει να προσφέρει..

Το θέμα είναι ότι έχουμε συνεχώς σκαμπανεβάσματα. Από την μια νιώθω ωραία και από την άλλη νιώθω απαίσια με όσα συμβαίνουν. Χθες για παράδειγμα χάσαμε μια ασθενή μας, 36 ετών, μητέρα δύο ανήλικων παιδιών, που έπασχε από καρκίνο. Η συγκεκριμένη γυναίκα πέθανε, γιατί κάποιοι αποφάσισαν ότι δεν έχει δικαίωμα στην υγεία. Είχε για χρόνια τα συμπτώματα, αλλά δεν είχε χρήματα να πάει σε κάποιον γιατρό. Όταν έφτασε σε εμάς, η κατάσταση της ήταν στο απροχώρητο. Την βοηθήσαμε να μπει αμέσως σε θεραπεία δωρεάν, αλλά δυστυχώς ήτανε αργά. Όταν λοιπόν καθημερινά βλέπεις τέτοια πράγματα, δεν σου μένουν περιθώρια για να νιώσεις χαρά. Με απογοητεύει επίσης η καθημερινή επαφή που έχω με τα Υπουργεία, τα Νοσοκομεία και με άλλους φορείς, που αδιαφορούν πλήρως για ανθρώπους που έχουνε πραγματικά τεράστια ανάγκη. Γι αυτό θέλω να πω σε όλους όσους είναι σε αυτές τις θέσεις, να κάνουν πράξη αυτό που σίγουρα θα υποστήριζαν, δηλαδή ‘’το σύνδρομο της Αντιγόνης’’. Όταν η Αντιγόνη έπρεπε να ακούσει την προσταγή του βασιλιά Κρέοντα και να μην θάψει με τιμές τον αδερφό της, εκείνη είπε ότι δεν υπακούει στον ανθρώπινο και άδικο νόμο, αλλά υπακούει μόνο στον Θεϊκό νόμο που είναι ανώτερος όλων. Αυτό λέμε λοιπόν κι εμείς σε όλους αυτούς! Μην υπακούτε στους άδικους αυτούς νόμους. Υπάρχει ο ηθικός, ο αξιακός νόμος που προάγει την ζωή. Το να είναι ανυπάκουος κάποιος σήμερα σε κάτι που οδηγεί έναν συνάνθρωπό μας στον θάνατο, είναι πράξη αντίστασης και όχι παρανομία.

Ποιες είναι οι ‘’χρυσές συμβουλές’’ που θα μας δίνατε ως γιατρός, για να καταφέρνουμε να προστατεύουμε τους εαυτούς μας από όλη αυτή την ασχήμια που εισπράττουμε από παντού;

Το βασικό που λέω πάντα είναι να εξωτερικεύουμε αυτά που αισθανόμαστε! Να τα βγάζουμε από μέσα μας και να μιλάμε ανοιχτά για ότι μας απασχολεί ή μας ενοχλεί. Τώρα μάλιστα με την κρίση, είναι ακόμη πιο σημαντικό όλο αυτό, γιατί τα προβλήματα είναι πολύ πιο σύνθετα και σημαντικά. Οι τόσες χιλιάδες αυτοκτονίες των τελευταίων χρόνων έχουνε σχέση με αυτό. Πρέπει να μιλήσουμε στους φίλους μας, στις οικογένειές μας, στον σύντροφό μας και σε όποιον εμπιστευόμαστε, για ότι μας απασχολεί. Το άλλο που είναι απαραίτητο είναι να μην χάσουμε την ελπίδα. Να αισθανθούμε την συλλογικότητα που έχει προκύψει και να δούμε πως ότι συμβαίνει επηρεάζει όλους μας. Σε προσωπικό επίπεδο θα πρέπει να ανακαλύψει ο κάθε άνθρωπος κάτι που του δίνει χαρά και να το ξεκινήσει τώρα.

Κάθε τέλος μια νέα αρχή…

Δεν ξέρω αν υπάρχει τέλος, υπάρχει σίγουρα ο θάνατος ενός παλιού και η γέννηση ενός καινούργιου…