Ένα παιδί, ένας δάσκαλος, ένα βιβλίο κι ένα μολύβι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Η εκπαίδευση είναι η μοναδική λύση. Η Παιδεία πάνω απ’ όλα!
Μαλάλα Γιουσαφζάι
Η Μαλάλα Γιουσαφζάι – Malala Yousafzai είναι μαθήτρια από το Πακιστάν που αγωνίζεται για το δικαίωμα των κοριτσιών στην εκπαίδευση στη χώρα της.
Γεννήθηκε στις 12 Ιουλίου 1997 στην πόλη Μινγκάορα του Πακιστάν, μέλος μιας οικογένειας σουνιτών Παστούν. Το όνομά της είναι προς τιμή της Πακιστανής λαϊκής ηρωίδας Μαλαλάι (1861-1880). Οι γονείς της είναι οι Ζιαουντίν Γιουσαφζάι και Τουρ Πεκάι. Η Μαλάλα έχει και δύο μικρότερους αδελφούς. Η πρώτη της εκπαίδευση της δόθηκε από τον πατέρα της, ο οποίος είναι ιδιοκτήτης σχολείου και ποιητής.
Όταν γεννήθηκα οι συγχωριανοί μας συλλυπήθηκαν τη μητέρα μου και κανείς δε συνεχάρη τον πατέρα μου. Το πρώτο παιδί των γονιών μου είχε γεννηθεί νεκρό, μα εγώ βγήκα κλωτσώντας και στριγκλίζοντας. Γεννήθηκα κορίτσι σε μια χώρα όπου πανηγυρίζουν την έλευση ενός γιού με πυροβολισμούς, ενώ οι κόρες κρύβονται πίσω από μια κουρτίνα, κι ο ρόλος τους στη ζωή είναι απλώς το μαγείρεμα και η αναπαραγωγή. Για τους περισσότερους Παστούν η γέννηση μιας κόρης είναι μέρα θλίψης.
Σε ηλικία 11 ετών ξεκίνησε να γράφει, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Γκιουλ Μακάι, σε blog, όπου περιέγραφε τη ζωή της στην πόλη Μινγκόρα-Mingora, στο βορειοδυτικό Πακιστάν, μετά την κατάληψη της εξουσίας στην περιοχή από τους Ταλιμπάν, που απαγόρευσαν στα κορίτσια να πηγαίνουν στο σχολείο και εξέφραζε τις απόψεις της σχετικά με το δικαίωμα των κοριτσιών στη μόρφωση. Τα επόμενα χρόνια έδωσε συνεντεύξεις σε διάφορα μέσα, τόσο της χώρας της όσο και άλλων χωρών, στις οποίες υποστήριζε το δικαίωμα των κοριτσιών να πηγαίνουν στο σχολείο. Στο μεταξύ έγινε γνωστή η ταυτότητά της.
Ενώ τα αγόρια μπορούν να τριγυρνούν ελεύθερα την πόλη, τα κορίτσια και οι γυναίκες δε μπορούσαμε να βγούμε απ΄το σπίτι χωρίς κάποιον άρρενα συγγενή να μας συνοδεύει ακόμα κι αν ήταν ένα αγόρι πέντε χρονών!. Έτσι όριζε η παράδοση. Εγώ είχα αποφασίσει, από νωρίς πως δε σκόπευα να δεχτώ αυτό το μέλλον. Ο Πατέρας μου έλεγε ανέκαθεν: «Η Μαλάλα θα είναι ελεύθερη σαν πουλί». Οι γυναίκες του χωριού σκέπαζαν το πρόσωπό τους οποτεδήποτε έβγαιναν απ΄το πουρντάχ – τα ιδιαίτερα διαμερίσματά τους και δεν αντάμωναν ούτε μιλούσαν με άντρες εφόσον δεν ήταν στενοί συγγενείς τους. Εγώ φορούσα τα πιο μοδάτα ρούχα και δεν κάλυπτα το πρόσωπό μου όταν μπήκα στην εφηβεία.
Το Πακιστάν κατέχει μια από τις χειρότερες θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη: 5,1 εκατομμύρια παιδιά δεν πηγαίνουν ούτε στο δημοτικό, παρότι το Σύνταγμα αναφέρει ότι κάθε παιδί έχει δικαίωμα στη μόρφωση. Πενήντα εκατομμύρια αναλφάβητοι ενήλικες, τα δυο τρίτα των οποίων είναι γυναίκες. Κορίτσια εξακολουθούν να δολοφονούνται και σχολεία να ανατινάζονται.
Το πρωί της 9ης Οκτωβρίου 2012 ένας άντρας πυροβόλησε στο κεφάλι τη Μαλάλα Γιουσαφζάι ενώ βρισκόταν μέσα στο σχολικό λεωφορείο, τραυματίζοντάς την πολύ σοβαρά. Τις μέρες μετά την επίθεση νοσηλεύθηκε σε κρίσιμη κατάσταση σε νοσοκομείο στο Πακιστάν και στη συνέχεια, όταν βελτιώθηκε η κατάστασή της, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο Queen Elizabeth του Μπέρμιγχαμ, στην Αγγλία. Η απόπειρα δολοφονίας προκάλεσε μια έκρηξη συμπαράστασης προς την 15χρονη τότε μαθήτρια, τόσο στο Πακιστάν όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο. Το δικαστήριο στο Πακιστάν καταδίκασε 10 άνδρες σε ισόβια κάθειρξη για την επίθεση κατά της νεαρής Πακιστανής ακτιβίστριας.
Το 2013 της απονεμήθηκε το Βραβείο Ζαχάρωφ και ήταν υποψήφια για το Νόμπελ Ειρήνης. Το 2014 τελικά της απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης για τον αγώνα της στο δικαίωμα των κοριτσιών στην εκπαίδευση.
Ειρήνη σε κάθε σπίτι, σε κάθε δρόμο, σε κάθε χωριό, σε κάθε χώρα, αυτό είναι το όνειρό μου. Εκπαίδευση για κάθε αγόρι και κορίτσι στον κόσμο. Το να κάθομαι σ΄ ένα θρανίο και να διαβάζω τα βιβλία μου με όλες τις φίλες μου από το σχολείο είναι δικαίωμά μου. Το να βλέπω κάθε μα κάθε ανθρώπινο πλάσμα μ΄ ένα χαμόγελο ευτυχίας είναι η ευχή μου. Με λένε Μαλάλα. Ο κόσμος μου άλλαξε, μα εγώ όχι.
Θέλοντας να τιμήσει τη νεαρή ακτιβίστρια που μάχεται για την πρόσβαση των κοριτσιών στην εκπαίδευση, μια αστροφυσικός της NASA η Έιμι Μάινζερ έδωσε σε έναν αστεροειδή το όνομα της Μαλάλα με την ονομασία 316201 Malala ή 2010 ΜL48. Ο διαστημικός βράχος ανακαλύφθηκε το 2010, κινείται στην Κύρια Ζώνη των Αστεροειδών, ανάμεσα στις τροχιές του Άρη και του Δία, και χρειάζεται 5,5 χρόνια για να ολοκληρώσει μια περιφορά γύρω από τον Ήλιο, έχει διάμετρο περίπου 4 χιλιόμετρα και η επιφάνειά του είναι πολύ σκούρα όπως το μελάνι εκτύπωσης.
Η Μαλάλα ζει σήμερα με την οικογένειά της στο Μπέρμιγχαμ της Αγγλίας, εξακολουθεί να αγωνίζεται για την παγκόσμια πρόσβαση στην εκπαίδευση μέσω του Ιδρύματος Μαλάλα, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που επενδύει σε κοινοτικά προγράμματα,σε ανοικοδόμηση σχολείων και στηρίζει το δικαίωμα στην εκπαίδευση ανά τον κόσμο. Αναφέρεται συχνά στην πρώην πρωθυπουργό του Πακιστάν Μπεναζίρ Μπούτο, την οποία θεωρεί ηρωίδα και δεν κρύβει ότι σκοπεύει να επιστρέψει κάποια μέρα στη χώρα της για να ασχοληθεί με την πολιτική, παρά τους κινδύνους που ελλοχεύουν: «Γλίτωσα για έναν λόγο, να χρησιμοποιήσω τη ζωή μου για να βοηθήσω τους ανθρώπους».
Η Μαλάλα Γιουσαφζάι έγινε πίνακας και εκτέθηκε στην Εθνική Πινακοθήκη του Λονδίνου. Φιλοτεχνήθηκε από τον καλλιτέχνη Τζόναθαν Γιέο. Τα χρήματα από την πώληση του πίνακα χρησιμοποιούνται για να ενισχυθεί το Ταμείο Μαλάλα που αγωνίζεται για την εκπαίδευση των κοριτσιών.
Η αυτοβιογραφία της Μαλάλα με τίτλο “Με λένε Μαλάλα” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις www.patakis.gr
επιμέλεια – επεξεργασία: Α. Βίνος
fb: Amalia Vinos
