Η Αχιλλέα, επίσης γνωστή και ως χιλιόφυλη ή αγριαψιθιά, ανήκει σε μια οικογένεια 85 ανθοφόρων φυτών – Asteraceae family. Το επίσημο όνομα της το έλαβε από τον ήρωα της ελληνικής μυθολογίας τον Αχιλλέα, ο οποίος επάλειψε τις πληγές του με αυτό το φυτό.
Ευδοκιμεί σε όλη την Ευρώπη και προτιμάει τα ηλιόλουστα λιβάδια και τις άκρες των μονοπατιών. Είναι ένα ανθεκτικό φυτό που μπορεί να επιβιώσει τους χειμερινούς μήνες. Αργά την Άνοιξη ανθίζει με ανθάκια λευκά, κίτρινα, κόκκινα, πορτοκαλί και ροζ. Στην Ελλάδα υπάρχουν 24 ποικιλίες της Αχιλλέας.
Άλλες ονομασίες: Πέλινο, Πισιδιά, Σεμεσάντο, Μιλφέϊγ, Συμηλούδι και Λάζαρος, γιατί με τα λουλούδια της στολίζονται τα παιδιά που ψάλλουν για το Λάζαρο στα χωριά το Μεγάλο Σάββατο.
Επιστημονική ονομασία: Achillea millefolium
Στους κλασικούς χρόνους ήταν γνωστό ως herba militaris.
Άλλες γλώσσες: Αγγλικά: milfoil, yarrow. Γαλλικά: millesfeuilles. Γερμανικά: schafgarbe. Ιταλικά: millefoglie
Χρήσιμα μέρη:
Όλα τα μέρη του φυτού είναι χρήσιμα. Τα άνθη, τα φύλλα, οι σπόροι και το αιθέριο έλαιό της από τα άνθη και πιο σπάνια από τα φύλλα.
Για πολλά χρόνια το χρησιμοποιούσαν σαν δυναμωτικό και πικρό τονωτικό και όλα τα είδη των πικρών αλκοολούχων ποτών (bitters) παρασκευαζόταν από αυτό.
Η Αχιλλέα θεωρείται από τους αρχαίους χρόνους ένα αποτελεσματικό επουλωτικό. Η ονομασία και η φήμη της έχουν προέλθει από αυτή την ιδιότητα.
Σύμφωνα με τη Μυθολογία το βότανο δόθηκε στον Αχιλλέα από τον Κένταυρο Χείρων. Ο θρύλος λέει πως η Αχιλλέα φυτρώνει από την σκουριά που έπεσε στο χώμα από το δόρυ του Αχιλλέα για να θεραπεύει πολλούς συντρόφους του στον Τρωικό πόλεμο. Ένας μύθος λέει ότι, όταν ο Αχιλλέας πληγώθηκε στη φτέρνα από το δηλητηριασμένο βέλος του Πάρη, η θεά Αφροδίτη κλαίγοντας τον συμβούλεψε να πάρει την Αχιλλέα που είναι το καλύτερο βότανο για πληγές. Από αυτόν τον μύθο η Αχιλλέα έχει πάρει το όνομά της καθώς και άλλες ονομασίες όπως το «Δάκρυ της Αφροδίτης», το «χαμόγελο της Αφροδίτης»
Θεραπευτικές ιδιότητες:
Εσωτερική χρήση με έγχυμα ή αφέψημα:
– Έχει σπασμολυτικές, στυπτικές, ηρεμιστικές, αντιαλλεργικές, αντιφλεγμονώδεις, αντιμικροβιακές, αντιαιμορραγικές, αντιφλογιστικές, επουλωτικές, παυσίπονες ιδιότητες. Είναι υποτασικό, αντιπυρετικό, αυξάνει την εφίδρωση, την διούρηση, την έκκριση της χολής, κατά της ανορεξίας.
– Διεγείρει την έκκριση των γαστρικών και εντερικών αδένων και βελτιώνει τη δυσπεψία.
– Η Αχιλλέα καθαρίζει το αίμα. Τονώνει την κυκλοφορία του αίματος και γι’ αυτό χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις κιρσών, φλεβίτιδας και αιμορροΐδων.
– Η χρήση της Αχιλλέας, εσωτερικά, βοηθάει στην καταπολέμηση αιμορραγιών των αιμορροΐδων, της μηννοραγίας και γενικότερα όλων των εσωτερικών αιμορραγιών.
– Επειδή καθαρίζει το αίμα, χρησιμοποιείται εσωτερικά σαν έγχυμα σε δερματοπάθειες.
– Είναι αντιοξειδωτική και απομακρύνει τυχόν τοξίνες από τον οργανισμό.
– Ισορροπεί την πέψη, βελτιώνοντας την απορρόφηση των τροφών και τις πεπτικές εκκρίσεις, βοηθάει στους κολικούς και τον μετεωρισμό.
– Έχει εξισορροπητική επίδραση στη διούρηση, χρήσιμο τόσο για την ουρολοίμωξη, όσο και για την ακράτεια των ούρων.
– Κατάλληλο για τις γυναικολογικές ανωμαλίες όπως δυσμηνόρροια, δηλαδή έντονους πόνους περιόδου, αμηνόρροια, διαταραχές στην εμμηνόπαυση και σπασμούς μήτρα. Είναι ρυθμιστικό της περιόδου και μειώνει την έντονη αιμορραγία της περιόδου. Δρα εξαιρετικά στους μυς της μήτρας.
– Καταπολεμάει τις κράμπες στην περιοχή της κοιλιάς και στη λεκάνη της γυναίκας.
– Είναι αντισπασμωδική, σπασμολυτική γι’ αυτό και χρησιμοποιείται σε αέρια, νευρικούς σπασμούς, αλλά και στο άσθμα, την κολίτιδα και άλλες νευρικές γαστροπάθειες, που χρειάζονται τη χαλάρωση των εσωτερικών λείων μυών.
– Είναι ανθελμινθική, δηλαδή, σκοτώνει κάποια παράσιτα των εντέρων αν γίνεται εσωτερική χρήση της με χυμούς ή βάμματα.
– Έχει παυσίπονες ιδιότητες και μαλακώνει τους πόνους αρθριτικών και ρευματισμών.
– Είναι αντιπυρετική και ιδανική σε κρυολογήματα, γρίπη, καταρροή, βήχα. Διεγείρει την εφίδρωση και σφίγγει τους εσωτερικούς βλεννογόνους της μύτης και του λαιμού, μειώνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την έκκριση της βλέννας. Ρίχνει πυρετούς μέχρι 38 βαθμών!
– Καθαρίζει τα νεφρά και την ουρήθρα. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην ακράτεια ούρων των παιδιών και δίνεται σε χαπάκια που έχουν μέσα τους σκόνη Αχιλλέας.
– Είναι χολαγωγική, δηλαδή αυξάνει την έκκριση της χολής με αποτέλεσμα να δημιουργεί κατάλληλες συνθήκες για την κανονική λειτουργία του συκωτιού και γι’ αυτό βοηθάει στην πέψη λιπαρών τροφών.
– Έχει αγγειοδιασταλτικές ιδιότητες και βοηθάει ενάντια στην υπέρταση. Είναι προληπτική ενάντια στις θρομβώσεις και στην αρτηριοσκλήρυνση και ισχαιμία. Συστήνεται ιδιαίτερα σε ηλικιωμένα άτομα.
– Συστήνεται κατά του αρχόμενου διαβήτη.
– Συντελεί στη ρύθμιση του συστήματος των αδένων, καλυτερεύοντας τη λειτουργία τους.
– Συντελεί στη διατήρηση του κανονικού βάρους του σώματος.
– Κατά των πόνων του στομαχιού, ιδιαίτερα αυτών που είναι νευρικής φύσης, κατά της λευκόρροιας, ευεργετικό στην καρδιά και στη διανοητική λειτουργία
– Οι φυτικές χρωστικές και τα αλκαλοειδή, αχιλλίνη, που περιέχει η Αχιλλαία έχουν την ιδιότητα να “ρίχνουν” την πίεση και για το λόγο αυτό, το βότανο προτείνεται σε περιπτώσεις υπέρτασης.
– Έχει παυσίπονες ιδιότητες. Τα φρέσκα φύλλα της Αχιλλέας αν τα μασήσουμε σταματάνε τον πονόδοντο.
♣ Εξωτερική χρήση: Χυμός, κατάπλασμα ζεματισμένων φύλλων ή σκόνη ξερών φύλλων.
– Η Αχιλλέα είναι στυπτική, αιμοστατική δηλαδή σταματάει τις εξωτερικές αιμορραγίες και είναι επουλωτική για πληγές, αλλά και εσωτερικές αιμορραγίες, των πνευμόνων, του στομάχου, των εντέρων, της μήτρας, των νεφρών, σε ρινορραγίες και σε αιμορροΐδες. Στις ρινορραγίες ο χυμός της Αχιλλέας στάζεται στη μύτη ή μουσκεύουμε μια γάζα την οποία τοποθετούμε στις τρύπες της μύτης.
– Κάνει καλό στο λιπαρό δέρμα και το καθαρίζει σε βάθος, θεραπεύει πολλές δερματοπάθειες, ακμή, έρπη, φλεγμονές δέρματος, καλόγηρους, αλλεργίες, φαγούρα, λειχήνες. Πλένουμε με αφέψημα Αχίλλεας.
– Θεραπεύει ραγάδες της θηλής του μαστού, ραγάδες των χεριών.
– Θεραπεύει τις αιμορροΐδες και τις ανακουφίζει.
– Εμποδίζει την τριχόπτωση ακόμη και τη φαλάκρα, αν κάνουμε συχνές εντριβές με αφέψημα Αχιλλέας.
– Η βιομηχανία παραγωγής καλλυντικών επωφελείται από τις ιδιότητες αυτού του φυτού, προσθέτοντας το σε πολλά καλλυντικά όπως αντιπυτιριδικά σαμπουάν, ενυδατικές κρέμες προσώπου και λοσιόν σώματος κλπ.
Πνευματικές ιδιότητες:
Βοηθάει σε περιόδους ήπιας κατάθλιψης.
Αχίλλεα στη μαγειρική:
Οι σπόροι της είναι κάπως πικροί και καυτεροί και στη μαγειρική χρησιμοποιούνται περισσότερο μαγειρεμένοι. Σε κάποιες περιοχές της Ευρώπης η Αχιλλέα χρησιμοποιείται και ως καρύκευμα καθώς έχει ένα ελαφρύ άρωμα και μια ελαφρώς πικρή γεύση.
Αιθέριο Έλαιο:
Το αιθέριο έλαιο προέρχεται από απόσταξη με ατμό από τα άνθη του φυτού και είναι ένα σκούρο πράσινο-μπλε υγρό με φρέσκια δροσερή, γλυκιά αλλά στυφή οσμή με ελαφρώς πικρή γεύση.
Η νότα αιθέριου ελαίου είναι υψηλή, πράγμα του σημαίνει ότι εξατμίζεται εύκολα και στάζει γρήγορα.
Το αιθέριο έλαιο σχηματίζεται από τα άνθη της Αχιλλέας και λιγότερο στα φύλλα της. Το αιθέριο έλαιο παραμένει εκεί και δεν κυκλοφορεί στα διάφορα μέρη του φυτού. Από χημική άποψη δεν έχει καμία σχέση με τα πραγματικά έλαια. Το αιθέριο έλαιο είναι πολύ σημαντικό για το φυτό γιατί το χρησιμοποιεί για να αμύνεται σε διάφορες επιθέσεις εντόμων και ζώων.
Υδροδιάλυμα
Το υδροδιάλυμα που βγαίνει από την απόσταξη μαζί με το αιθέριο έλαιο είναι εξίσου καλό για το δέρμα όπως και το ροδόνερο. Η μυρωδιά του είναι άγρια και δυνατή που μοιάζει περισσότερο με την οσμή των λουλουδιών παρά με το αιθέριο έλαιο.
Η πρώτη περίπτωση αφορά την αντιμετώπιση της γρίπης, των κρυολογημάτων και του πυρετού. Η Αχιλλέα θεωρείται ισχυρά εφιδρωτική με αποτέλεσμα ένα ζεστό ρόφημα να προκαλεί θεραπευτικό ιδρώτα που αποτοξινώνει το σώμα.
Πως αποξηραίνουμε τα φύλλα της:
Προτιμότερο είναι την Αχίλλεα να τη συλλέγουμε το πρωί, γιατί τότε έχει το περισσότερο αιθέριο έλαιο, από ότι τις υπόλοιπες ώρες. Την αποξηραίνουμε σε σκιερό μέρος καλά αεριζόμενο και σε θερμοκρασία κάτω από 40 βαθμούς. Για να καταλάβουμε αν η αποξήρανση έχει ολοκληρωθεί, ελέγχουμε αν τα φύλλα θρυμματίζονται και οι βλαστοί σπάνε και δεν λυγίζουν. Το βότανο αποθηκεύεται σε γυάλινο αεροστεγώς κλεισμένο βάζο σε σκοτεινό χωρίς υγρασία μέρος. Η διάρκεια ζωής είναι πέντε χρόνια αν μείνει καλά κλεισμένο.
Χρήσεις:
Η Αχιλλέα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αφέψημα, ως κατάπλασμα, ως λοσιόν ή αλοιφή. Ακόμα μπορεί να προστεθεί ως θεραπευτικό πρόσθετο στο μπάνιο.
Πως φτιάχνουμε έγχυμα:
Για το έγχυμα χρησιμοποιούμε τα φύλλα ή τα άνθη των φυτών. Βάζουμε αποξηραμένα φύλλα/άνθη σε ένα ποτήρι και γεμίζουμε με βραστό νερό. Αφήνουμε περίπου για 10 λεπτά και μετά σουρώνουμε. Πίνεται κρύο ή ζεστό.
Πως φτιάχνουμε αφέψημα:
Το αφέψημα γίνεται συνήθως με το βράσιμο των πιο ανθεκτικών μερών του βοτάνου, όπως ρίζες και κλωνάρια. Μπορούμε βέβαια να χρησιμοποιήσουμε επίσης τα φύλλα και τα λουλούδια της. Βάζουμε τα βότανα σε μικρό κατσαρολάκι και ρίχνουμε νερό μέχρι να σκεπαστούν. Σιγοβράζουμε για 20-30 λεπτά περίπου, μέχρι να ελαττωθεί το νερό στο 1/3 και κατόπιν σουρώσουμε. Πίνεται κρύο ή ζεστό.
Οι καλύτερες ώρες για να πίνουμε το αφέψημα:
♦ Το πρωί νηστικοί: Τα αποτοξινωτικά, τα καθαρτικά, τα διουρητικά, τα επουλωτικά του στομάχου και του εντέρου και τα αντιπαρασιτικά του εντέρου.
♦ Δυο ώρες πριν από τα γεύματα. Τα προστατευτικά του ήπατος, τα αντιρρευματικά, τα αντισηπτικά, τα αντιβηχικά, τα καρδιοτονωτικά, τα βοηθητικά στις αγωγές της περιόδου.
♦ 20 λεπτά πριν από γεύματα: Τα τονωτικά, τα αντιόξινα, όσα βοηθούν στις περιπτώσεις έλλειψης μεταλλικών αλάτων.
♦ Μετά τα γεύματα: Τα χωνευτικά, τα καταπραϋντικά, τα αντιόξινα, τα αντιζυμωτικά και τα βοηθητικά για την αποβολή των εντερικών αερίων.
♦ Πριν κοιμηθούμε: Τα καταπραϋντικά, τα καθαρτικά, τα καρδιοτονωτικά, τα ροφήματα που βελτιώνουν τη κυκλοφορία του αίματος.
Πως θα φτιάξουμε βάμμα:
Για την παρασκευή βάμματος τοποθετούμε το βότανο σε αλκοόλ. Βάζουμε το βότανο σε μια γυάλινη κανάτα και περιχύνουμε με οινόπνευμα, μέχρι να σκεπαστούν. Αφήνουμε για 10-15 ημέρες σε σκοτεινό και δροσερό μέρος, ανακινώντας κάθε 2 μέρες. Σουρώνουμε το υγρό που έχει μείνει και το αποθηκεύουμε σε σκούρα γυάλινα βάζα.
Προσοχή! Ποτέ δε χρησιμοποιούμε φωτιστικό οινόπνευμα και είμαστε προσεχτικοί με τη δοσολογία.
Πως φτιάχνουμε κατάπλασμα:
Για την παρασκευή καταπλάσματος χρησιμοποιείται ο πολτός του φυτού αποκλειστικά για εξωτερική χρήση. Σιγοβράζουμε το βότανο για περίπου 2 λεπτά. Σουρώνουμε το υγρό που περισσέυει και αλείβουμε την πάσχουσα περιοχή. ΔΕΝ χρησιμοποιείται σε δέρμα με ανοιχτή πληγή.
Συνδυασμοί του βοτάνου:
Η Αχιλλέα συνδυάζεται πολύ καλά:
Με το Ζαμπούκο και την Μέντα ή το Δυόσμο για κρυολογήματα και πυρετούς, Με το Φλαμούρι για την υπέρταση και το Χαμομήλι για τη δυσπεψία. Με Περγαμόντο, Ύσσωπο, Ιεροβότανο, Κέδρο, Άρκευθο, Λεμόνι, Μανταρίνι, Μελισσόχορτο, Δεντρολίβανο, Βετιβέρ, Τσαγιόδεντρο, Πεύκο, Βαλεριάνα, Μυρτιά.
Συνταγές με Αχιλλέα για εσωτερική χρήση:
Τρόποι χρήσης:
Για την ατονία: Παρασκευάζουμε αφέψημα ανθέων ή φύλλων χρησιμοποιώντας 10-15 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνουμε ένα φλυτζανάκι του καφέ την ημέρα.
Για τους ρευματισμούς: Παρασκευάζουμε έγχυμα βλαστών χρησιμοποιώντας 20-25 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνουμε μέχρι δύο φλιτζάνια του τσαγιού την ημέρα.
Για πόνους περιόδου, δυσπεψία και άλλες στομαχικές ανωμαλίες,
πίνουμε έγχυμα Αχιλλέας: 1 μέρος Αχιλλέας, 10 μέρη βρασμένου νερού. Αφήνουμε το μείγμα για 20 λεπτά. Το πίνουμε ζεστό 2- 3 φορές την ημέρα.
Βάμμα κατά της δυσπεψίας:
Φτιάχνουμε βάμμα Αχιλλέας και παίρνουμε 20 σταγόνες, 3 φορές την ημέρα, το πρωί 6 σταγόνες, το μεσημέρι και το βράδυ από 7 σταγόνες διαλυμένες πάντα μέσα στο τσάι ή το νερό μας.
Λοιμώξεις του πεπτικού:
Αναμειγνύουμε ίσα μέρη από Αχιλλέα, Μέντα και Καλογιάννη. Φτιάχνουμε ένα αφέψημα με 2 κουταλάκια του γλυκού από το μείγμα σε 1 φλιτζάνι νερό. Πίνουμε 2 φορές την ημέρα.
Ρύθμιση εμμήνων:
Κοπέλες που έχουν άτακτο ρυθμό εμμήνων μπορούν να πίνουν έγχυμα από μείγμα Αχιλλέα, χαμομήλι και μελισσόχορτο.
Ήπιος πυρετός:
Φτιάχνουμε έγχυμα με ½ κουταλάκι γλυκού Αχιλλέα, ½ κουταλάκι γλυκού ζαμπούκο, 100 ml ζεστό νερό. Αφήνουμε το μείγμα να σταθεί 10 λεπτά και το σουρώνουμε. Πίνουμε έως και 4 φλιτζάνια την ημέρα.
Αιμορραγία μήτρας:
Για την αιμορραγία της μήτρας εξαιτίας φλεγμονωδών εξελίξεων φτιάχνουμε έγχυμα με ένα κουταλάκι του γλυκού Αχιλλέα σε 2 ποτήρια ζεστό νερό. Πίνουμε 1 κουτάλι της σούπας 3 φορές την ημέρα.
Ουροποιητικό Σύστημα:
Πίνουμε 30 σταγόνες βάμμα Αχιλλέας μέσα στο τσάι μας 3 φορές την ημέρα.
Εξωτερική χρήση:
Η Αχίλλεα επουλώνει τις πληγές, τις ραγάδες της θηλής του μαστού και των χεριών ή ποδιών, τις αιμορροΐδες, τις λειχήνες, τη φλεγμονή του δέρματος και άλλες δερματοπάθειες.
Συνταγές με Αχιλλέα για εξωτερική χρήση:
Πλύσεις δέρματος, κομπρέσες και πλύσεις του κόλπου και πρηξίματα.
Βάζουμε μια χούφτα Αχιλλέα σε 1 λίτρο νερό για να βράσει 10 λεπτά
Πίνουμε 3 ποτήρια την ημέρα ένα το πρωί, ένα το μεσημέρι και ένα το βράδυ για 15 ημέρες.
Λοσιόν κατά της τριχόπτωσης:
Φτιάχνουμε ένα αφέψημα με μια χούφτα Αχιλλέα σε 1 λίτρο νερό και κάνουμε εντριβές στις ρίζες και στα μαλλιά.
Μπάνιο ηρεμιστικό και κατευναστικό:
Φτιάχνουμε ένα πυκνό αφέψημα Αχιλλέας και το ρίχνουμε στην μπανιέρα μας.
Ατμόλουτρο με Αχιλλέα:
Το ατμόλουτρο με Αχιλλέα ανοίγει και καθαρίζει τους πόρους του δέρματος και όταν κάνουμε εισπνοές καλμάρει την φλεγμονή του αναπνευστικού συστήματος. Βράζουμε μια χούφτα Αχιλλέα σε δύο λίτρα νερό και εισπνέουμε για μερικά λεπτά τον ατμό.
Λοσιόν για ακμή:
1 φλιτζάνι του τσαγιού καυτό νερό αχιλλέας
1 φλιτζάνι άνθη λεβάντας
1 φλιτζάνι άνθη αχιλλέας
1 φλιτζάνι άνθη αλθαίας
1 κουτάλι σούπας θυμάρι
1 φλιτζάνι τσαγιού οινόπνευμα
Βάζουμε τα βότανα σε καυτό νερό και τα αφήνουμε 20 λεπτά, μόλις κρυώσουν προσθέτουμε το οινόπνευμα και τα αφήνουμε για 40 λεπτά. Σουρώνουμε το μείγμα και το βάζουμε σε γυάλινο μπουκάλι, σε σκιερό μέρος.Είναι μια λοσιόν αντισηπτική, επουλωτική, καταπραϋντική.
Βάζουμε την λοσιόν στο πρόσωπο 1 με 2 φορές την ημέρα σε δέρματα λιπαρά με ακμή, και μια φορά την ημέρα σε λιγότερο λιπαρά δέρματα.
Εκδορές, μώλωπες, κοψίματα:
Βάζουμε πάνω στο προβληματικό μέρος κατάπλασμα με Αχιλλέα.
Ωταλγία:
Για τους πόνους των αυτιών ρίχνουμε μερικές σταγόνες κρύο τσάι Αχιλλέας μέσα στο αυτί.
Αχίλλεα στην κουζίνα:
Οι σπόροι της είναι κάπως πικροί και καυτεροί και στη μαγειρική χρησιμοποιούνται περισσότερο μαγειρεμένοι. Τα φρέσκα φύλλα μπορούν να αλειφτούν με βούτυρο στο ψωμί και να προστεθούν σε σαλάτες. Ωμή η Αχχίλλεα κάνει πιο εύπεπτα τα φαγητά στα οποία προστίθεται.
Συνταγές φαγητών με Αχιλλέα:
♣ Τα φρέσκα φύλλα της Αχιλλέας μπορούν να μπουν σε σαλάτα.
♣ Τα φρέσκα άνθη της Αχιλλέας μπορούν να γίνουν σούπα. Είναι μια πικρή και δυναμωτική σούπα.
Ορεκτικό πικάντικο τσάι:
Ανακατεύουμε 8 μέρη αψιθιά με 2 μέρη Αχιλλέας. Φτιάχνουμε έγχυμα με 1 κουταλάκι γλυκού του μείγματος σε 2 ποτήρια ζεστό νερό. Πίνουμε ένα κουτάλι της σούπας, μισή ώρα πριν το φαγητό.
Λικέρ Αχιλλέας:
300 γρ. φρέσκια Αχιλλέα ή 200 γρ. ξερή
1 λίτρο οινόπνευμα 40%, όπως βότκα
Βάζουμε σε ένα βάζο τα παραπάνω υλικά και τα αφήνουμε για 10 ημέρες κουνώντας τα συχνά. Σουρώνουμε το μείγμα στύβοντας το καλά και προσθέτουμε ζάχαρη.
* Υπάρχουν συμπληρώματα διατροφής από Αχιλλέα, όπως επίσης και έλαιο που παράγεται από αυτό το φυτό.
Προσοχή! Η Αχίλλεια περιέχει πάρα πολλά δραστικά συστατικά. Πρόκειται για ένα ισχυρό βότανο και η κατανάλωση του πρέπει να γίνεται με “φειδώ” και για διαστήματα όχι μεγαλύτερα του ενός μήνα.
Tip:
Ένα φακελάκι εμποδίζει την αλλοίωση ενός βαρελιού κρασιού ή αντικαθιστά τον λυκίσκο στην παρασκευή σπιτικής μπύρας.
Παρενέργειες της Αχιλλέας:
Η χρήση της Αχιλλέας για πολύ μεγάλο διάστημα μπορεί να επιφέρει δερματικά στίγματα, ζαλάδες, θολώσεις και πονοκεφάλους. Σπάνια η Αχιλλέα μπορεί να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση. Το αιθέριο έλαιο της Αχιλλέας απαγορεύεται στην εγκυμοσύνη.
Το φυτό:
Είναι αρωματικό φυτό με γκριζοπράσινα, πτερωτά φύλλα και άνθη σε σκιάδια, που προσφέρουν δηλαδή σκιά, που το χρώμα τους ποικίλει από λευκό έως ροζ.
Φυτεύουμε την Άνοιξη, όταν οι θερμοκρασίες είναι 20 C. ή νωρίς το φθινόπωρο. Είναι πολυετές φυτό που το ύψος του κυμαίνεται από 20 εκατοστά έως και 1 μέτρο και ανήκει στην οικογένεια των Asteraceae.
Η Αχιλλέα είναι φυτό που ευδοκιμεί στο βόρειο ημισφαίριο της Γης και κυρίως στην Ευρώπη, την Ασία και τη Βόρεια Αμερική. Φύεται σε εδάφη από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι και 3.500 μέτρα υψόμετρο. Η ανθοφορία της είναι από τα τέλη της Άνοιξης μέχρι και της αρχές του Φθινοπώρου. Η καλλιέργεια της είναι εύκολη, γιατί αναπτύσσεται και σε φτωχά εδάφη, χωρίς ανάγκη ιδιαίτερης φροντίδας. Μπορεί να αναπτυχθεί τόσο στον ήλιο όσο και στη σκιά, ενώ αντέχει στην ξηρασία αλλά και σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Απειλείται κυρίως από τους μύκητες σε ζεστές και στεγνές συνθήκες.
Είναι ένα όμορφο λουλούδι στο κήπο μας. Ελκυστικό για τις μέλισσες και τα ωφέλημα έντομα για το νέκταρ τους. Απωθεί τα σκαθάρια τα μυρμήγκια και τις μύγες. Το φυτό καίγεται για να διώχνει τα κουνούπια.
Όταν η Αχιλλέα είναι ανθισμένη, τότε βρίσκεται στο άριστο δυνατό όριο των συστατικών της, γι’ αυτό και τότε είναι η κατάλληλη εποχή, δηλαδή καλοκαίρι, για να την μαζέψουμε. Επίσης, παίζει ρόλο και η ώρα που θα την μαζέψουμε γιατί το πρωί έχει το περισσότερο αιθέριο έλαιο από ότι τις υπόλοιπες ώρες. Την αποξηραίνουμε σε σκιερό μέρος καλά αεριζόμενο και σε θερμοκρασία κάτω από 40 βαθμούς. Έτσι κατά την αποξήρανση διατηρούμε το φυσικό χρώμα και τη χημική σύνθεση του φυτού. Για να καταλάβουμε αν η αποξήρανση έχει ολοκληρωθεί, μπορούμε να δούμε αν τα φύλλα θρυμματίζονται και οι βλαστοί σπάνε και δεν λυγίζουν. Το βότανο αποθηκεύεται σε γυάλινο αεροστεγώς κλεισμένο βάζο σε σκοτεινό χωρίς υγρασία μέρος. Πάνω στο βάζο γράφουμε το όνομα του φυτού και την ημερομηνία συλλογής. Η διάρκεια ζωής είναι πέντε χρόνια αν μείνει καλά κλεισμένο.
Οι ποικιλίες της Αχιλλέας
Στην Ελλάδα υπάρχουν 24 ποικιλίες της Αχιλλέας αυτοφυείς στην χώρα μας συνήθως με άσπρα ή κίτρινα λουλούδια που σχηματίζουν ταξιανθίες σε σχήμα ομπρέλας με πολλά πολλά μικροσκοπικά άνθη, γι’ αυτό και το φυτό έχει την λαϊκή ονομασία χιλιολούλουδο. και παρακάτω θα γνωρίσουμε πέντε είδη της Ελλάδας απο τα οποία κάποια είναι ενδημικά του Ολύμπου.
Οι ποικιλίες της Αχιλλέας:
Στην Ελλάδα υπάρχουν 24 ποικιλίες της Αχιλλέας και παρακάτω θα γνωρίσουμε πέντε είδη της Ελλάδας απο τα οποία κάποια είναι ενδημικά του Ολύμπου.
Η Achillea ageratifolia είναι ένα πολυετές ποώδες φυτό που σχηματίζει χλόη. Έχει ξυλώδη βάση με αρκετούς μη ανθοφόρους ρόδακες, πολυάριθμους αδιακλάδιστους ανθοφόρους βλαστούς ύψους 10-25 cm, οι οποίοι φέρουν ένα μόνο ανθό πλάτους 15 – 25 cm . Τα φύλλα είναι επιμήκη λογχοειδή, κτενοειδή, στενά σπαθοειδή, 20-50 Χ 2-4 mm, που μικραίνουν βαθμιαία. Αρκετά κοινό σε σχισμές ξηρών ασβεστολιθικών βράχων και ακρώρειες βράχων, μεταξύ 700 με 2000 υψόμετρο ή χαμηλά 400 μέτρα σε χαράδρες. Ανθίζει από αρχές Μαΐου έως Αύγουστο ανάλογα με το υψόμετρο.
Η Achillea ageratifolia ή Αγριαψιθιά είναι ενδημικό φυτό των Βαλκανίων και βρίσκεται και στον Όλυμπο στα χαμηλά υψόμετρα μέχρι τα 2600 m. Είναι κοινό σε γυμνούς επιφανειακούς ασβεστόλιθους και ράχες από 700 μέχρι 1500 m περίπου.
Η Achillea ambrosiaca είναι ένα ενδημικό φυτό του Ολύμπου (δηλαδή ο Όλυμπος είναι το μοναδικό μέρος της γης όπου βρίσκεται αυτή η ποικιλία της Αχιλλέας!) και αρκετά συχνό στην περιοχή των κορυφών και περιστασιακά μέχρι τα 1800 m περίπου μέσα σε χαράδρες. Έχει πυκνά τεφροειδές με πτερότμημα φύλλα και ανιόντες βλαστούς μήκους 8- 20 cm που φέρουν 4 με 10 λευκά άνθη μήκους 2-3 mm.
Η Achillea grandifolia είναι ενδημικό φυτό των νότιων και κεντρικών τμημάτων της Βαλκανικής Χερσονήσου. Είναι ένα όρθιο, πολυετές φυτό, ύψους 60-110 cm και μέτρια φύλλα βλαστού 10 Χ 5 cm. Αυτή η ποικιλία είναι η ψηλότερη και με τα μεγαλύτερα φύλλα από τα άλλα είδη Αχιλλέας. Τα φύλλα είναι επίπεδα και συνήθως πτερότμημα με φυλλάρια πτεροσχιδή. Τα άνθη είναι ακτινωτά σαν ομπρέλες χρώμα άσπρο. Βρίσκεται σε σκιερές χαράδρες μεταξύ 700 και 1900 m.
Η Achillea crithmifolia είναι ιθαγενές φυτό των Βαλκανίων. Είναι πολυετές είδος με απλούς βλαστούς, ύψους 20 – 50 cm , που φέρουν επίπεδα πτεροσχιδή φύλλα, και καταλήγουν σε άνθη ακτινωτά σαν ομπρέλες, χρώματος υπόλευκο. Βρίσκεται σε ξέφωτα πευκοδάσους, σε ξηρά λιβάδια, κατά μήκος οδών από τα χαμηλά υψόμετρα μέχρι τα 2300 m.
Η Achillea holosericea είναι ενδημικό στα κεντρικά και νότια τμήματα της Βαλκανικής Χερσονήσου. Είναι ένα πολυετές φυτό με βλαστούς όρθιους, ύψους 25 cm. Τα φύλλα της βάσης είναι μεγάλα 15 Χ 4 cm, με αργυρόχροες τρίχες, πτεροσχιδή με ωοειδής λοβούς, ενώ τα φύλλα του βλαστού είναι λίγα και μικρά. Τα άνθη είναι ακτινωτά πολυάριθμα, διαταγμένα σε κόρυμβο και έχουν μήκος 2 mm και χρώμα λαμπερό κίτρινο. Το είδος αυτό είναι ευρέως διαδεδομένο μεταξύ 700 και 2300 m περίπου.
Μύθοι και Ιστορία:
Η Αχιλλέα η χιλιόφυλλος, είναι ένα βότανο γνωστό για τις θεραπευτικές του ιδιότητες από την αρχαιότητα, καθώς ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη και τη χρησιμοποιούσαν για να σταματήσουν την έντονη αιμορραγία από πληγές καθώς έχει αιμοστατικές ιδιότητες. Ο μύθος λέει πως ο Αχιλλέας διδάχτηκε τις φαρμακευτικές ιδιότητες της Αχιλλέας για την θεραπεία των πληγών ειδικότερα από τον δάσκαλο Χείρωνα.
♦ Φυτό με μαντικές ιδιότητες, χρησιμοποιούταν στην Σκωτία ως φυλακτό. Της έχουν αποδοθεί δυνάμεις κατά των κακών πνευμάτων και γι’αυτό το λόγο παλιά την έκρυβαν στις εκκλησιές. Οι νεαρές κοπέλες πίστευαν στις μαγικές της ιδιότητες και την έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι για να ονειρευτούν την αληθινή αγάπη.
♦ Οι Δρυίδες έδωσαν στην Αχιλλέα πολλές ιερές δυνάμεις και την χρησιμοποιούσαν για να προβλέψουν τον καιρό.
♦ Οι αρχαίοι Κινέζοι πρόλεγαν το μέλλον σε μια τελετή που περιγράφεται στο Ι Τσιγκ – το βιβλίο των χρησμών, γνωστό ως Χρησμός με βλαστό Αχιλλέας.
♦ Πολλές λαϊκές παραδόσεις δίνουν στην Αχιλλέα πολλές ισχυρές και μαγικές δυνάμεις και την αφιερώνουν στον άγιο Ιωάννη τον βαπτιστή. Πολλοί λαοί κρεμούσαν την Αχιλλέα στις εξώπορτες των σπιτιών τους και στις εκκλησίες την παραμονή της γιορτής του Ιωάννη του βαπτιστή. Μετά την δύση του ήλιου έκαιγαν την Αχιλλέα σε λατρευτικές πυρές τις φωτιές του Άι Γιάννη.
♦ Τη χρησιμοποιούσαν οι μάγισσες στα μαγικά φίλτρα που έφτιαχναν και έπαιρνε την ονομασία «παιχνίδι του διαβόλου», όπου φαίνεται πως η Αχιλλέα σχετίζεται με κακά πνεύματα.
♦ Λαϊκές παραδόσεις λένε πως αν κρεμάσουμε ένα κλαδάκι Αχιλλέας πάνω από την κούνια του μωρού μας μπορεί να κρατήσει τα κακά πνεύματα μακριά. Επίσης, αν κρατήσουμε μια Αχιλλέα πάνω στα βλέφαρά μας μπορούμε να δούμε ποιος κυριαρχεί στις σκέψεις μας.
♦ Μια λαϊκή αντιπυρετική θεραπεία λέει να κόψουμε ένα φύλλο Αχιλλέας με το αριστερό χέρι λέγοντας ταυτόχρονα το όνομα του άρρωστου και όταν φάμε το φύλλο, ο πυρετός θα πέσει.
♦ Τα παλιά χρόνια ο κόσμος σεβόταν τις θεραπευτικές ιδιότητες της Αχιλλέας γι’ αυτό και την αποκαλούσε «το ιώδιο των αγρών».
♦ Το Μεσαίωνα έτριβαν λίγο από τα φύλλα της Αχιλλέας για να σταματήσουν την ρινορραγία, αλλά και για να σταματήσουν ημικρανίες από την υπέρταση, προκαλούσαν ρινορραγία γαργαλώντας τις εσωτερικές μεμβράνες της μύτης με ένα φύλλο. Έτσι η Αχιλλέα ονομάστηκε nosebleed – μάτωμα μύτης. Επίσης η Αχιλλέα πήρε το όνομα «θερμοβότανο» επειδή είναι αντιπυρετική.
♦ Η Αχιλλέα έχει άμεση σχέση με τον έρωτα γι’ αυτό στους γάμους αποτελούσε παράδοση να τρώνε Αχιλλέα και να την τοποθετούν στην ανθοδέσμη της νύφης. Πίστευαν πως η Αχιλλέα εξασφάλιζε ότι ο έρωτας των νεόνυμφων θα κρατούσε τουλάχιστον επτά χρόνια. Γι’ αυτό ακόμη μια ονομασία του φυτό είναι «επταετής έρωτας».
♦ Τη χρησιμοποιούσαν και στην μαντική για να προβλέψουν τον μελλοντικό εραστή. Αν κάποια κοπέλα μάζευε Αχιλλέα ένα βράδυ με πανσέληνο από τάφο νεαρού άντρα και το έβαζε κάτω από μαξιλάρι της, θα ονειρευόταν τον μελλοντικό αγαπημένο της. Οι κοπέλες εκείνης της εποχής για να ελέγξουν τα αισθήματα του αγαπημένου τους γαργαλούσαν εσωτερικά την μύτη του μ’ ένα φύλλο Αχιλλέας λέγοντας ταυτόχρονα «χιλιόφυλλο, χιλιόφυλλο κάνε με να φυσήξω δυνατά, αν η μύτη του ματώσει τώρα, ο καλός μου με αγαπά».
♦ Οι Αγγλοσάξονες ονόμασαν την Αχιλλέα «επισκευαστή σωμάτων» και οι Ινδιάνοι της Αμερικής εκτιμούσαν την ικανότητα να γιατρεύει πληγές και τραύματα. Τη χρησιμοποιούσαν από πολύ παλιά σαν αιμοστατικό για να σώσουν τραυματίες στα πεδία μάχης και για να ρίξουν τον πυρετό τους.
♦ Στη Γερμανία τον 16ο αιώνα έριχναν στα βαρέλια του κρασιού σπόρους Αχιλλέας για να διατηρούνται καλύτερα τα κρασιά. Στις βόρειες χώρες χρησιμοποιούσαν την Αχιλλέα αντί του λυκίσκου για τη μπύρα.
♦ Στην Ιρλανδία το 19ο αιώνα πίστευαν πως η Αχιλλέα έφερνε καλοτυχία επειδή ήταν το πρώτο φυτό που έκοψε ο Ιησούς όταν ήταν παιδί. Σύμφωνα με λαϊκή πεποίθηση, όποιος έβλεπε όνειρο να μαζεύει Αχιλλέα για να θεραπεύσει κάποιον, σύντομα θα μάθαινε ευχάριστα νέα. Επίσης πίστευαν πως η Αχιλλέα γιάτρευε πληγωμένες και ραγισμένες από έρωτα καρδιές.
♦ Είναι το λουλούδι των γενεθλίων για όσους γεννήθηκαν 16 Ιανουαρίου και σύμφωνα με τον Νίκολας Κάλπεπερ βρίσκεται υπό την επίδραση της Αφροδίτης.
♦ Στις μέρες η Αχιλλέα χρησιμοποιείται πολύ στην αρωματοποιία, βοτανοθεραπεία και στην αρωματοθεραπεία.
** Δεν ενδείκνυται η κατανάλωση από εγκύους, θηλάζουσες και παιδία κάτω από 12 ετών. Τα βότανα είναι και πρέπει να αντιμετωπίζονται ως φάρμακα.
επιμέλεια – επεξερασία: Α. Βίνος
fb: Amalia Vinos
