Και μόνο το άρωμά της, αλλάζει αμέσως τη διάθεση μας!
Πρόκειται για τη φυσική μαστίχα, το «δάκρυ» του μαστιχόδενδρου, που αποτελεί ένα μοναδικό προϊόν, ξεχωριστό τόσο για τον τόπο και τον τρόπο παραγωγής του όσο και για τις ιδιότητες και πολλαπλές εφαρμογές του.
Μαστίχα ονομάζεται η αρωματική φυσική ρητίνη που εξάγεται από τον κορμό και τα κλαδιά του μαστιχόδεντρου και συγκεκριμένα του Μαστιχοφόρου Σχίνου, που καλλιεργείται εκτενώς στη Χίο, στα νότια κυρίως του νησιού σε 24 Μαστιχοχώρια.
Η μαστίχα Χίου βγαίνει από τον κορμό και τα κλαδιά του μαστιχόδεντρου, το γνωστό μας Σχίνο ή Σχίνος. Η αρχική της γεύση είναι πικρή, αλλά φεύγει γρήγορα αφήνοντας το ιδιαίτερο άρωμα της μαστίχας.
Η ακριβής σύνθεση της μαστίχας Χίου δεν είναι ακόμα γνωστή. Μία γενική εκτίμηση δείχνει ότι η μαστίχα και το μαστιχέλαιο περιέχουν τουλάχιστον 70 ουσίες οι οποίες επιδεικνύουν πολυάριθμες ιδιότητες.
Xρησιμοποιείται σε τρόφιμα, φάρμακα και τη βιομηχανία. Για την παρασκευή ούζου και λικέρ μαστίχας, της παραδοσιακής τσίχλας, αρωματίζει το αγαπημένο μας γλυκό «υποβρύχιο». Χρησιμοποιείται σε μεγάλο αριθμό από γλυκά, καραμέλες, παγωτά καθώς και στα λουκούμια. Χρησιμεύει στην αρτοποιεία σε συνταγές ψωμιού, παξιμαδιών και μπισκότων. Στον παραδοσιακό ελληνικό καφέ. Σε σαμπουάν, κρέμες προσώπου, λοσιόν, οδοντόκρεμες.
Θεραπευτικές ιδιότητες και χρήσεις:
– Η μαστίχα θεωρείται ένα εξαιρετικό γιατρικό για τα προβλήματα του στομάχου.
– Μειώνει το αίσθημα της πείνας. Με ποιο τρόπο; Μασάμε μαστίχα 1 με 2 ώρες μετά το μεσημεριανό μας γεύμα. Όχι μόνο θα πεινάμε λιγότερο αλλά θα έχουμε και αισθητά μειωμένη επιθυμία για γλυκό.
– Καταπολεμάει τα συμπτώματα του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού, το οποίο είναι υπεύθυνο για τα πεπτικά έλκη. Η μαστίχα Χίου σε κάψουλες έχει δείξει αντιμικροβιακές ιδιότητες έναντι του Ελικοβακτηριδίου.
* Τι είναι το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού; Το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού είναι ένα κοινό βακτηρίδιο του στομάχου που σε ορισμένους ανθρώπους δυνατόν να προκαλέσει πόνο στην άνω κοιλιά, φούσκωμα, ναυτία ή έμετο. Εντοπίζεται στο στομάχι ή το δωδεκαδάκτυλο, δηλαδή, το πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου ενός ανθρώπου. Περίπου οι μισοί ενήλικες Έλληνες έχουν λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, αλλά δεν παρουσιάζουν συμπτώματα και συνεπώς οι περισσότεροι αγνοούν την ύπαρξή του.
– Βοηθάει στη μείωση της φλεγμονής σε ασθενείς με ήπια έως και μέτρια δραστηριότητα της νόσου Crohn, χρόνια φλεγμονώδη πάθηση του πεπτικού σωλήνα που μπορεί να επηρεάσει οποιοδήποτε τμήμα του, από το στόμα έως το ορθό, μετά τη χορήγηση σκόνης μαστίχας Χίου σε μορφή καψουλών για τέσσερις εβδομάδες.
– Για την αντιμετώπιση της διάρροιας.
– Ως καλή πηγή ψευδαργύρου θεωρείται φυσικό διεγερτικό της ανδρικής σεξουαλικότητας. Η ανεπάρκεια ψευδαργύρου έχει συνδεθεί με τη σεξουαλική λειτουργία και τα χαμηλά επίπεδά του έχουν συσχετιστεί με χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης.
– Βοηθάει στη διατήρηση της λευκότητας των δοντιών και την καταπολέμηση της τερηδόνας, λόγω της αντιμικροβιακής, αντιφλεγμονώδους και αντιτερηδονικής της δράσης. Η μάσηση μαστίχας Χίου για 20 λεπτά μετά το γεύμα ενισχύει την επανασβεστίωση της αδαμαντίνης, πιθανώς μέσω της αύξησης της ροής του σάλιου. Είναι κατάλληλη για την παρασκευή οδοντόκρεμας προσφέρει καθαρή αναπνοή και εκλύει την περιττή υγρασία του στόματος. Η προσθήκη φυσικής μαστίχας Χίου σε οδοντόκρεμες, διαλύματα πλύσης και αποσμητικά στόματος οδηγεί στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος των ιστών μεταξύ των δοντιών και των ούλων, δρώντας έτσι ενάντια στο σχηματισμό πλάκας και άλλων περιοδοντικών παθήσεων.
– Καταπολεμάει τις μυκητιασικές στοματικές λοιμώξεις δηλαδή, τις στοματίτιδες.
– Παρουσιάζει προστατευτική δράση στην καρδιά και τα αγγεία, μειώνει τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης, της LDL- κακής χοληστερόλης, της λιποπρωτείνης α, ενώ παράλληλα προστατεύει καθολικά την LDL χοληστερόλη από οξείδωση που ευθύνεται για τη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας στα αγγεί, που δημιουργείται από τηνυπέρταση, την χοληστερόλη, το κάπνισμα και την καθιστική ζωή. Ακόμα και το σάλιο που προέρχεται από τη μάσηση της μαστίχας Χίου αποδείχτηκε ότι μπορεί να συμβάλλει στην αναστολή της οξείδωσης της «κακής» χοληστερόλης.
– Μπορεί να καταπολεμήσει πολλά παθογόνα βακτήρια όπως παράδειγμα, τα Escherichia Coli, Bacillus subtilis, Staphylococcus aureus, Porphyromonas gingivalis, αλλά και μύκητες όπως διάφορα στελέχη της Candida.
Εξωτερική χρήση:
Ευεργετικά είναι τα αποτελέσματα της μαστίχας στην περιποίηση του δέρματος.
Πρόσωπο και σώμα:
– Βοηθάει στην ανάπλαση της επιδερμίδας.
– Το μαστιχόνερο είναι ιδανικό για να χρησιμοποιείται ως ενυδατική και τονωτική λοσιόν.
– Το αποσταγμένο νερό με την προσθήκη μαστίχας, μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε για να ψεκάσουμε το πρόσωπο μας ή το σώμα μας, σαν λοσιόν, σε κρέμες κτλ. Είναι ιδανικό για καθαρισμό, ενυδάτωση και περιποίηση της επιδερμίδας μας.
– Οι εταιρείες καλλυντικών και αρωμάτων χρησιμοποιούν το μαστιχέλαιο, σαν αιθέριο έλαιο, στην παρασκευή αρωμάτων και κρεμών προσώπου, καθώς αποκαθιστά τις δομές κολλαγόνου και την ελαστικότητα του δέρματος, μειώνοντας το χρόνο γήρανσής του.
Μαλλιά:
Το μαστιχέλαιο χρησιμοποιείται σε σκευάσματα που προορίζονται για την ενίσχυση της τριχοφυΐας και την προστασία από ερεθισμούς του τριχωτού της κεφαλής.
Μαστίχα στην κουζίνα:
– Η μαστίχα χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική ως πρόσθετη ύλη στην παρασκευή μεγάλου αριθμού γλυκών, ζαχαρωτών και αρωματικών αρτοσκευασμάτων, ενώ στη μαγειρική προσδίδει διακριτικό άρωμα στο κρέας, το τυρί ή και ως μπαχαρικό.
– Στην ποτοποιία, χρησιμεύει στην παρασκευή λικέρ και ούζου, καθώς με την προσθήκη μαστίχας το ποτό αποκτά το άρωμά της και περιορίζεται η βλαπτική δράση της αλκοόλης.
– Αποτελεί ιδανικό συντηρητικό τροφίμων, καθώς εμποδίζει την ανάπτυξη βλαβερών μικροοργανισμών σε αυτά, όπως η σαλμονέλα και ο σταφυλόκοκκος.
Χρήσεις:
– Η μαστίχα χρησιμοποιείται στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική, για να αρωματίσει κρέμες, βασιλόπιτες και διάφορα γλυκίσματα.
– Χρησιμοποιείται για την παρασκευή χωνευτικού λικέρ.
– Χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και στην κοσμετολογία.
– Για την παρασκευή οδοντόκρεμας, σαπουνιών κλπ
– Το μαστιχέλαιο χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία και στην κατασκευή μουσικών οργάνων!
Η μαστίχα στην καθημερινότητά μας:
♦ Μετά το δείπνο συνοδευτικό δίπλα σ΄έναν εσπρέσο.
♦ Χτυπάμε 1 σφηνάκι λικέρ μαστίχας μαζί με δέκα φράουλες και μια κουταλιά ζάχαρη άχνη στο μπλέντερ. Συνοδεύει το παγωτό βανίλια.
♦ Ανοίγουμε στο επάνω μέρος μιας μπάλας σορμπέ λεμόνι ή λάιμ μια τρύπα την οποία γεμίζουμε με λικέρ μαστίχα και φυλλαράκια δυόσμου.
♦ Βάζουμεε ένα σφηνάκι στις φρουτοσαλάτες.
♦ Χρήση στη ζαχαροπλαστική: Θρυμματίζουμε σε γουδί ή μπλέντερ κομματάκια μαστίχας μαζί με ζάχαρη, μέχρι να γίνει σκόνη.
♦ Χρήση στη μαγειρική: Θρυμματίζουμε σε γουδί ή μπλέντερ κομματάκια μαστίχας μαζί με λίγο αλάτι.
♦ Για να αρωματίσουμε το ελαιόλαδό μας: Ζεσταίνουμε 40γρ. παρθένου ελαιόλαδου με 1/2 κουταλάκι του γλυκού μαστίχα Χίου μέσα σε ένα μπρίκι, σε χαμηλή φωτιά. Μεταφέρουμε το μείγμα σε ένα γυάλινο μπουκάλι και αφήνουμε να κρυώσει. Στη συνέχεια, προσθέτουμε ακόμη100γρ. ελαιόλαδο. Φυλάμε το μπουκάλι σε σκοτεινό και δροσερό μέρος.
♦ Μάσημα μαστίχας σαν τσίχλα: Για την καλή υγεία των δοντιών, των ούλων και του στόματός είναι καλό να συνηθίζουμε να μασάμε κομματάκια μαστίχας.
♦ Στοματικό διάλυμα για πλύσεις: Φτιάχνουμε ένα αφέψημα ρίχνοντας 1 κουταλάκι του γλυκού άνθη καλέντουλας μέσα σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό. Αφήνουμε σκεπασμένο για 15 λεπτά. Σουρώνουμε και αφήνουμε να κρυώσει λίγο. Ρίχνουμε μέσα 10-12 σταγόνες μαστιχέλαιο και κάνουμε πλύσεις, για να προστατεύσουμε τη στοματική μας υγεία.
♦ Ρόφημα με μαστίχα Χίου: Το ρόφημα μπορεί να βοηθήσει ενάντια στο ζάχαρο και τη χοληστερίνη. Σε ένα μπουκάλι χωρητικότητας ενός λίτρου τοποθετούμε 30 γραμμάρια μαστίχα Χίου και γεμίζουμε το υπόλοιπο με νερό, το τοποθετούμε και το φυλάμε στο ψυγείο για 3 ημέρες. Μετά το διάστημα των τριών ημερών μπορούνε να πίνουμε κάθε πρωί 1 ποτήρι με άδειο στομάχι. Συμπληρώνουμε κάθε φορά, το νερό στο μπουκάλι, για διάστημα 10 ημερών. Μετά τις 10 ημέρες ξανά φτιάχνουμε καινούριο μείγμα, φροντίζοντας να αλλάξουμε το νερό και τη μαστίχα.
♦ Για γαστρεντερικά προβλήματα: Σε μισό λίτρο νερό, ρίχνουμε 2-3 μέτρια κομμάτια μαστίχας. Τα αφήνουμε όλο το βράδυ και την επόμενη μέρα, πίνουμε μέχρι να τελειώσει το νερό. Τα κομματάκια της μαστίχας, μπορούμε να τα μασήσουμε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το μαστιχόνερο αυτό είναι πολύ ωφέλιμο για το στομάχι, αλλά και για το έντερο.
♦ Συνταγή για το έλκος του στομάχου: Πίνουμε κάθε πρωί 1/2 κουταλάκι του γλυκού σκόνη μαστίχας με 1/2 ποτήρι νερό για 3 μήνες ή και περισσότερο, αν χρειαστεί.
♦ «Βάλσαμο της Ιερουσαλήμ»: Eίναι προϊόν με βάση του κάποια βότανα και δημιουργήθηκε το 1719 από Φραγκισκανούς μοναχούς στο μοναστήρι του Saint Savior, στην παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ. Μία από τις φόρμουλες που βρέθηκαν στα αρχεία του μοναστηριού αναφέρουν ότι η μαστίχα είναι ένα από τα τέσσερα βασικά συστατικά του «Βάλσαμου της Ιερουσαλήμ», μαζί με το λιβάνι, το μύρο και την αλόη. Η φόρμουλα αυτή έχει επιβεβαιωμένες αντιφλεγμονώδεις, αντιοξειδωτικές και αντισηπτικές ιδιότητες. Στα αρχαία κείμενα αναφέρονται πολύ συχνά οι θεραπευτικές ιδιότητες του βάλσαμου, κυρίως ως μέσου επούλωσης των πληγών.
♦ Κεραλοιφή με ελαιόλαδο, βαλσαμέλαιο, κερί και μαστίχα Χίου από το Ιερό Κελί Αγίου Νικόλαου στο Άγιον Όρος: Ιδανική για ενυδάτωση, σκασμένα χέρια, πόδια και χείλη. Κατά της κυτταρίτιδας, των ρυτίδων και των ραγάδων. Έχει ισχυρή αντιμικροβιακή δράση. Βοηθάει στην επούλωση τραυμάτων και την ανάπλαση της επιδερμίδας. Έχει ισχυρά αποτελέσματα ενάντια στην ξηροδερμία, στις δερματίτιδες, στις σκληρύνσεις του δέρματος και στα σπυριά. Ανακουφίζει το δέρμα από εγκαύματα και το αναπλάθει. Ιδανική για βρέφη και ηλικιωμένους σε περιπτώσεις συγκάματος.
Κομπολόι από μαστίχα:
Η μαστίχα είναι ένα από τα παλαιότερα υλικά που χρησιμοποιούνται στη κατασκευή του κομπολογιού. Προέρχεται από το ανάμειξη ρινισμάτων κεχριμπαριού και βακελίτη, και συνήθως προέρχεται από μέρη όπως η Αίγυπτος, η Τουρκία, η Περσία και η Συρία. Τα παλιά κομπολόγια από μαστίχα χρονολογούνται γύρω στο 1940-1950 καθώς μετέπειτα άλλαξε ο τρόπος κατασκευής τους. Όταν καεί απελευθερώνει μια μυρωδιά που θυμίζει τη μαστίχα από την οποία πήρε και το όνομά του. Η υφή του θυμίζει το κεχριμπάρι αλλά έχει μεγαλύτερη αντοχή από αυτό.
Μαστιχόδεντρο:
Η μαστίχα είναι είδος σχίνου, δηλαδή θάμνου, και συγκεκριμένα του Μαστιχοφόρου Σχίνου, που καλλιεργείται εκτενώς στη Χίο, στα νότια κυρίως του νησιού, από τον οποίο λαμβάνεται η μαστίχα, μια ρητινώδης εύοσμη ρητίνη, που είναι αποκλειστικά ελληνικό προϊόν και έχει χαρακτηριστεί από το 1997 ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης.
Δέντρα της οικογένειας του μαστιχόδενδρου υπάρχουν και σε άλλες παραμεσόγειες χώρες, αλλά μόνο στη Χίο απαντούν μαστιχοφόροι σχίνοι και ακόμη πιο συγκεκριμένα στο νότιο τμήμα του νησιού, όπου το κλίμα είναι θερμό και ξηρό. Το μαστιχόδενδρο φτάνει σε ύψος μέχρι τα 3 μέτρα και φυσικά καλλιεργείται για τη ρητίνη που παράγεται από αυτό, ωστόσο, αυτοφύεται, επίσης, σε θαμνότοπους και χέρσες περιοχές. Έχει φύλλα σκληρά με ελλειπτικό σχήμα και μικρό μέγεθος, κόκκινα λουλούδια σε βότρεις και κοκκινόμαυρους καρπούς.
Η επιφάνεια του κορμού του έχει ακανόνιστες πλάκες, σαν ρυτίδες, όπως το πεύκο. Από το μαστιχόδενδρο για φαρμακευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται η ρητίνη, που συλλέγεται το καλοκαίρι. Η συλλογή της μαστίχας γίνεται με παραδοσιακό τρόπο. Τον Ιούλιο, οι μαστιχοπαραγωγοί,για να παραχθεί η μαστίχα, χαράσσουν – κεντούν τον κορμό και τα κλαδιά του δέντρου με ένα μικρό, αιχμηρό και αυλακωτό σιδερένιο εργαλείο, το κεντητήρι. Το παραγόμενο έκκριμα αρχίζει να στερεοποιείται στις χαρακιές περίπου 15 ημέρες μετά το κέντημα, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Αργότερα, στα τέλη του Αυγούστου, αρχίζει η συλλογή της διάφανης ρητινώδους ουσίας, σε κρυστάλλους που στην αρχή έχουν μια πικρή γεύση, η οποία αργότερα μεταλλάσσεται στην ιδιαίτερη γεύση της μαστίχας με το μαγευτικό άρωμα. Κατόπιν το προϊόν κοσκινίζεται, πλένεται και καθαρίζεται επιμελώς, κομμάτι-κομμάτι, και κατόπιν προωθείται στο εμπόριο.
Πολλές φορές έχουν γίνει προσπάθειες να παραχθεί μαστίχα από το φυτό αυτό σε άλλα μέρη του πλανήτη, αλλά, χωρίς αποτέλεσμα. Οι επιστήμονες, δεν έχουν βρει ακόμη το λόγο για τον οποίο, η μαστίχα δεν καρποφορεί σε κανένα άλλο μέρος του πλανήτη. Ωστόσο, σαν πιθανότερος λόγος θεωρείται το ιδιαίτερο κλίμα του νησιού της Χίου.
Μαστίχα, η ιστορία της:
Η μαστίχα Χίου ήταν η πρώτη φυσική τσίχλα του αρχαίου κόσμου.
Η μαστίχα έχει χρησιμοποιηθεί για περισσότερα από 2.500 χρόνια ως παραδοσιακό ελληνικό φάρμακο για τη θεραπεία αρκετών καταστάσεων, όπως η γαστραλγία και τα πεπτικά έλκη.
Χρησιμοποιούνταν και για τον καλλωπισμό, λειτουργούσε ως αντηλιακό προστατεύοντας από τα εγκαύματα που μπορεί να προκαλούσε ο ήλιος, όπως και αποτελούσε κύριο συστατικό για την κατασκευή σαπουνιών και αρωματικών κρεμών για το σώμα.
Οι πρώτες αναφορές για τη μαστίχα γίνονται από τον Ηρόδοτο τον 5ο αιώνας π.Χ, ο οποίος αναφέρει ότι οι Έλληνες συνήθιζαν να μασούν το αποξηραμένο ρητινώδες υγρό που έρεε από το φλοιό του μαστιχόδεντρου. Eπίσης, ο Ιπποκράτης, ο Γαληνός, ο Διοσκουρίδης και ο Θεόφραστος επισημαίνουν συχνά τις ευεργετικές της ιδιότητες.
Ο Μάρκελος Εμπειρικός (4ος-5ος αιώνας π.Χ.) δίνει συνταγή για φλόγωση του στομάχου, των εντέρων και του συκωτιού.
Ο Ορειβάσιος Σαρδηνίας (4ος αιώνας π.Χ.) αναφέρει ότι η μαστίχα είναι φάρμακο για την ουροδόχο κύστη και το στομάχι.
Ο Γαληνός (2ος αιώνας π.Χ.) λέει ότι θεραπεύει τον χρόνιο βήχα.
Ο Σκριμπόνιους Λάργκους (1ος αιώνας π.Χ.) αναφέρεται στο ότι η μαστίχα είναι καλή για στομάχι, τα έντερα και το συκώτι.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η καλλιέργεια, αλλά και η εμπορική της εκμετάλλευση ως εξαγώγιμο προϊόν ξεκινά από την αρχαιότητα – Ελληνιστική περίοδος. Αν και υπήρχαν και άλλα είδη μαστίχας εκείνη την εποχή, η υψηλή ποιότητα της μαστίχας Χίου την καθιέρωσε ως ένα μοναδικό προϊόν με τεράστια εμπορική αξία και αποκλειστικότητα παραγωγής. Αναπόφευκτα λοιπόν η ιστορία του νησιού συνδέθηκε με τη μαστίχα.
Η Βυζαντινή αυτοκρατορία παρέδωσε το νησί σε Γενουάτες τον 14 αιώνα οπότε και συστηματοποιήθηκε η παραγωγή και το εμπόριο της μαστίχας ενώ και οι Οθωμανοί – διάδοχοί των Γενουατών στην εξουσία – ανάγκασαν τους Χιώτες να πληρώνουν ειδικό φόρο σε είδος! Μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο σημειώθηκε παρακμή στην παραγωγή και την αξία της μαστίχας. Η ίδρυση του αναγκαστικού συνεταιρισμού “Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου” βοήθησε παρά τις αντιξοότητες της εποχής και τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, να ανακάμψει η παραγωγή. Τα τελευταία χρόνια συστηματικές ενέργειες έρευνας, ανάπτυξης και προώθησης έχουν αυξήσει τις πωλήσεις και τη φήμη του προϊόντος, αλλά και τα εισοδήματα των μαστιχοπαραγωγών, των οποίων το ενδιαφέρον έχει αναθερμανθεί σημαντικά.
Επίσης:
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τη χρησιμοποιούσαν για την ταρίχευση των νεκρών. Οι Ρωμαίοι έφτιαχναν από κλαράκια μαστίχας, οδοντογλυφίδες, για να καθαρίζουν και να λευκαίνουν τα δόντια τους αλλά και για να αρωματίζουν την αναπνοή τους.
Στο κοράνι ο Μωάμεθ συνιστά τη μαστίχα στους πιστούς και ίσως αυτός να είναι και ο λόγος της μεγάλης κατανάλωσής της από τον ισλαμικό κόσμο. Οι μωαμεθανοί προσέθεταν μικρή ποσότητα μαστίχας σε σκόνη στη ζύμη του ψωμιού για να αποκτήσει ευχάριστο άρωμα. Οι Αιγύπτιοι κάπνιζαν το εσωτερικό των πήλινων δοχείων που έβαζαν νερό με μαστίχα.
Επιμέλεια – επεξεργασία: Α. Βίνος
fb: Amalia Vinos