Τη Δάφνη, αλλιώς Βάγια ή Λάουρος ο ευγενής, τη γνώριζαν οι Αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι. Οι Ρωμαίοι μάλιστα την ονόμαζαν Laurare – εξυμνώ γιατί πίστευαν ότι το δέντρο αξίζει τις μεγαλύτερες τιμές.
Οι Αρχαίοι Έλληνες με τους κλώνους της δάφνης της Απολλωνείου, στεφάνωναν τους νικητές και η συνήθεια αυτή διατηρείται μέχρι σήμερα.
Τη θεωρούσαν σύμβολο σοφίας και ποίησης.
Συμβόλιζε, επίσης, την ευημερία και προστάτευε τα σπίτια από την κακοτυχία και τους κεραυνούς.
Ο Θεόφραστος αναφέρει ότι από το ξύλο της έφτιαχναν μπαστούνια και τρυπάνια γιατί δεν φθειρόταν.
Ο Διοσκουρίδης αναφέρει ότι τα φύλλα της δάφνης είναι θερμαντικά και καταπραϋντικά και πως τα ξεραμένα φύλλα έχουν πιο δυνατό άρωμα από τα φρέσκα. Τα συνιστούσε εναντίον των ρευματισμών, της αρθρίτιδας, της δυσπεψίας και της αεροφαγίας.
Οι Ρωμαίοι μπροστά στις πύλες των αυτοκρατορικών ανακτόρων φύτευαν δάφνες σε δενδροστοιχίες και για αυτό ο Πλίνιος την είχε ονομάσει θυρωρό και φύλακα των αυτοκρατόρων.
Η λέξη Bachelor, πτυχίο πρώτης βαθμίδας, που έχουν οι Άγγλοι προέρχεται από τις λέξεις Bacca-laureus που σημαίνει καρπός δάφνης γιατί και αυτοί είχαν το φυτό ως σύμβολο σοφίας!
Οι Βεδουίνοι της ερήμου γνώριζαν το φυτό και έβαζαν στον καφέ τους ένα φύλλο δάφνης για να τον αρωματίσουν.
Στην Κρήτη έχουμε την πλατύφυλλο δάφνη. Στο χωριό Τζιτζιφέ του Αποκόρωνα παλαιότερα παρήγαγαν ποσότητες δαφνέλαιου το οποίο διοχέτευαν στο εμπόριο. Παραδοσιακά στην Κρήτη χρησιμοποιούσαν το δαφνέλαιο για εντριβές στο τριχωτό της κεφαλής. Επίσης αναμειγμένο με μεταβγαλμένη ρακή – από διπλή απόσταξη, το χρησιμοποιούσαν για εντριβές και το αφέψημα των φύλλων το έπιναν κατά των αμοιβάδων. Τον χυλό των φύλλων τον χρησιμοποιούσαν για το ζύμωμα των εορταστικών ψωμιών – τα εφτάζυμα που τα έκαναν όχι από προζύμι αλλά από ρεβίθια κοπανισμένα. Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιούσαν σαν μυρωδικό φύλλα δάφνης στο νερό του μπάνιου ή λουζόντουσαν με το βραστάρι, δηλ αφέψημα, για να βάφονται τα μαλλιά μαύρα μετά το λούσιμο.
Το καλοκαίρι έπλεναν τα άλογα και τα μουλάρια με το βραστάρι της δάφνης σε αραιή διάλυση γιατί τα απάλλασσε από τις αλογόμυγες, τις ψείρες και τα παράσιτα.
Θεραπευτικές ιδιότητες:
Το αφέψημα της δάφνης, που μπορούμε να φτιάξουμε βράζοντας σε ένα φλιτζάνι νερό 2-3 φυλλαράκια για δέκα λεπτά, χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση της αϋπνίας και της έντασης. Το ίδιο αφέψημα θεωρείται χρήσιμο και σε περιπτώσεις δυσπεψίας και ανορεξίας, ενώ συγχρόνως τα φύλλα της δάφνης πιστεύεται ότι διαθέτουν στυπτικές, αντιδιαρροϊκές, διουρητικές και εφιδρωτικές ιδιότητες. Μπορούμε να πιούμε ως τρία φλυτζάνια τσαγιού τη μέρα.
Για τον πονόλαιμο αλλά και τις στοματικές μολύνσεις μπορούμε επίσης να κάνουμε γαργάρες με το παραπάνω αφέψημα, ενώ τα επιθέματα με κομπρέσες με νερό όπου έχουμε βράσει δέκα φύλλα δάφνης ενδέχεται να καταπραΰνουν και τα αποστήματα.
Εξωτερική χρήση:
– Δάφνη για υπέροχα μαλλιά!
Αν τα μαλλιά μας πέφτουν ή είναι θαμπά, ξεβγάζουμε μετά το λούσιμο με νερό στο οποίο έχουμε βράσει φύλλα δάφνης και θα εκπλαγούμε με τη λάμψη τους!
Για να σκουρύνουμε το χρώμα τους σε περίπτωση που έχουν αρχίσει να ασπρίζουν, βράζουμε 150 γρ. φρέσκα δαφνόφυλλα, αφήνουμε το μείγμα να κρυώσει και λουζόμαστε για 15 μέρες.
– Υπό μορφή καταπλάσματος το χρησιμοποιούμε σε μώλωπες, δύσκαμπτους μυς, διαστρέμματα, στο βήχα, σε κρυολογήματα, θωρακικές λοιμώξεις και στοματικά έλκη.
– Η σκόνη των φύλλων όταν πουδράρεται πάνω σε έλκη επιταχύνει την επούλωση τους.
– Επίσης χρησιμοποιούμε τοπικά σκόνη ξερών δαφνόφυλλων για να σταματήσουμε την αιμορραγία της μύτης.
– Υπό μορφή αλοιφής βοηθά εναντίον των ρευματισμών.
– Το αιθέριο έλαιο της δάφνης βοηθά στη συγκέντρωση όταν διαβάζουμε:
Αν βάλουμε λίγες σταγόνες σε έναν αρωματιστή και το τοποθετήσουμε στο δωμάτιο που διαβάζουμε βοηθά στην καλύτερη απόδοση. Χρειάζεται όμως προσοχή γιατί αν το εισπνεύσουμε αρκετές ώρες μετά δεν θα κοιμηθούμε εύκολα λόγω της υπερδιέγερσης που προκαλεί.
*Δεν χρησιμοποιούμε σκέτο δαφνόλαδο επάνω στο δέρμα μας γιατί πιθανόν να μας δημιουργήσει κοκκινίλες, αλλά το απλώνουμε πρώτα σε ένα βαμβακερό πανί για να μειωθεί η δράση του
Δάφνη στην κουζίνα:
Τα φύλλα της δάφνης χρησιμοποιούνται στην μεσογειακή κουζίνα ως άρτυμα για να νοστιμίζουν όσπρια, ψαρικά, σάλτσες και κρέατα:
– Σε γυάλινο βάζο τοποθετούμε χοντρό αλάτι και φύλλα δάφνης. Το χρησιμοποιούμε για να αλατίζουμε κοκκινιστό κρέας.
– Φτιάχνουμε σακουλάκια τούλινα από μπομπονιέρες. Βάζουμε μέσα φύλλα δάφνης, ξύλο κανέλας και ό τι άλλο μπαχαρικό ταιριάζει στο φαγητό που μαγειρεύεται. Το δένουμε με φύλλο από φρέσκο κρεμμυδάκι και το αφήνουμε να βράσει, αφήνοντας τη μυρωδιά του να διαρρεύσει…
– Όταν βράζουμε κουνουπίδι ή μπρόκολο ρίχνουμε στο νερό 2 φύλλα δάφνης για να μειωθεί η μυρωδιά.
– Για να προστατεύσουμε το αλεύρι, τις σταφίδες ή τα ξερά σύκα που έχουμε στο ντουλάπι μας από διάφορα ζωύφια, βάζουμε σε κάθε συσκευασία 1 φύλλο δάφνης.
– Το εκχύλισμα και το λάδι των φύλλων δάφνης χρησιμοποιείται σαν φυσικό άρωμα σε βερμούτ, παγωτά , γλυκά, προϊόντα αρτοποιίας, κονσέρβες κρέατος και σούπες, ζυμαρικά σε ζαχαρωτά και τσίχλες.
Εκφράσεις:
Δρέπω δάφνες: θριαμβεύω, σημειώνω επιτυχία
Αναπαύομαι στις δάφνες μου: επαναπαύομαι στις προηγούμενες επιτυχίες μου και δεν προχωρώ σε νέες ενέργειες
Δάφνη και μυθολογία:
Όταν ο Απόλλωνας συνάντησε τη νύμφη Δάφνη κόρη της Γαίας και του ποταμού Πηνειού και αχώριστη συντρόφισσα της θεάς Άρτεμης, θαμπώθηκε από την ομορφιά της και την ερωτεύτηκε. Η νύμφη δεμένη με αγνότητας όρκο, δεν ανταποκρίθηκε στο ερωτικό κάλεσμα του θεού και κατέφυγε στο δάσος, όπου ο Απόλλωνας την κυνήγησε με πείσμα. Τη στιγμή που την πλησίαζε η Δάφνη επικαλέσθηκε τον πατέρα της και τον παρακάλεσε να τη σώσει από το αγκάλιασμα του θεού.
Ο Πηνειός λυπήθηκε την κόρη του και τη μεταμόρφωσε σε λυγερόκορμο δέντρο. Τότε, ο απαρηγόρητος Απόλλωνας αγκάλιασε τη μεταμορφωμένη κόρη κι ορκίστηκε ότι η δάφνη θα ήταν πλέον το ιερό του δέντρο και ότι θα φορούσε ένα δάφνινο στεφάνι παντοτινά!
Η Δάφνη στην Τέχνη:
Με το έργο της αναγεννησιακής εποχής κατάφερε ο διάσημος γλύπτης Μπερνίνι να “παγώσει” στο μάρμαρο την κίνηση του ζεύγους Δάφνης και Απόλλωνα και να οδηγήσει τη γλυπτική τέχνη σε μια νέα κορυφή. Το άγαλμα εκτίθεται στη Villa Borghese, της οποίας την κατασκευή χρηματοδότησε ο καρδινάλιος Scipione Borghese 1605 – για να αναπαύεται από το ποιμαντικό του έργο.
Δάφνη και ποίηση:
…Η Νύμφη πια ανήμπορη ωχρή και κουρασμένη
απ’ την προσπάθεια της φυγής,
νιώθει πως δεν αντέχει.
Στο ρέμα που συνάντησε κάνει την προσευχή της.
«Πατέρα, αν έχουν δύναμη ακόμη τα ποτάμια
βοήθα με και άλλαξε την όμορφη θωριά μου
γιατί αιτία είναι αυτή της περιπέτειάς μου.»
[learn_more] Σαν τέλειωσε η προσευχή, μούδιασε το κορμί της, φλοιός λεπτός της κάλυψε τα δροσερά της στήθη. Τα χέρια έγιναν κλαδιά και τα μαλλιά της φύλλα, τα πόδια της τα γρήγορα στη γη βαθιά ριζώσαν. Το πρόσωπό της σκέπασε η φυλλωσιά του θάμνου κι από όλη της την ομορφιά απόμεινε η λάμψη. Μα ο Θεός δεν έπαψε και τώρα να τη θέλει. Το δέντρο σαν πλησίασε τ’ αγγίζει με το χέρι και κάτω απ’ το λεπτό φλοιό ακούει την καρδιά της. Σφιχταγκαλιάζει τα κλαδιά, φιλάει τον κορμό της – σαν να ‘χε σάρκα και οστά- μ’ αυτός τον αποφεύγει. «Αφού γυναίκα δεν μπορείς να γίνεις πια δική μου, το δέντρο τώρα που ‘γινες αιώνια θα μ’ ανήκει. Στεφάνι θα σε βάζω εγώ επάνω στα μαλλιά μου, στολίδι και στη λύρα μου και γύρω απ’ τη φαρέτρα και τους Ρωμαίους στρατηγούς, εσύ θα συνοδεύεις, όταν με ατέλειωτες πομπές το θρίαμβο θα ψάλλουν και θ’ αντηχούν στο Λάτιο χαρμόσυνα τραγούδια. Σαν τα μαλλιά μου που ποτέ δε γνώρισαν ψαλίδι και το κεφάλι μου ανθηρό για πάντα το κρατάνε, έτσι κι εσύ τα φύλλα σου ποτέ σου δε θα χάνεις.» Κούνησε η Δάφνη την κορφή όπως ένα κεφάλι που γνέφει καταφατικά, δείγμα πως συμφωνούσε. Οβίδιος[/learn_more]
(πηγές: www.herb.gr, beautyelixirs.blogspot.gr, el.wikipedia.org)
επιμέλεια-επεξεργασία: Α. Βίνος
