” Η Τροφή σου είναι το Φάρμακο σου και το Φάρμακο σου είναι η Τροφή σου”.
Ιπποκράτης
Δυσανεξία είναι η αντίδραση του οργανισμού απέναντι σε κάποια είδη τροφής.
Πρόκειται για μία κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός δεν διαθέτει ορισμένα ένζυμα, που είναι απαραίτητα για να χωνέψουν συγκεκριμένες τροφές και έτσι αδυνατεί να απορροφήσει τα θρεπτικά τους συστατικά και να τα χρησιμοποιήσει φυσιολογικά για τις καθημερινές του λειτουργίες.
Κάποιοι άλλοι σημαντικοί παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν τροφική δυσανεξία είναι: Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, οι νέες πρόσθετες χημικές ουσίες στις τροφές, η υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων, ορμονών, αντιβιοτικών, αντιδράσεις στα χημικά συστατικά των τροφίμων- συντηρητικά, χρωστικές, η μόλυνση του περιβάλλοντος και των υπογείων υδάτων, η μη διαφορετικότητα στη διατροφή μας.
Οποιαδήποτε τροφή μπορεί να μην είναι ανεκτή από τον οργανισμό, ακόμα και αυτές στις οποίες ούτε πάει το μυαλό μας. Από λαχανικά ως και μπαχαρικά. Πολύ συχνά εμφανίζεται η δυσανεξία στη λακτόζη ή υπολακτασία, σε οργανισμούς που δεν παράγουν επαρκή λακτάση για να διασπάσουν την λακτόζη στο γάλα – άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως το τυρί, περιέχουν λιγότερη λακτόζη, συνεπώς προκαλούν μικρότερες αντιδράσεις στον οργανισμό ή και καθόλου.
Οι Έλληνες πάσχουν από δυσανεξία στην λακτόζη στο 40-60% του πληθυσμού.
Άλλες συχνές τροφικές δυσανεξίες παρατηρούνται:
Στη φρουκτόζη: αφορά δυσκολία να χωνέψει κανείς τόσο φρούτα όσο και λαχανικά.
Στη μαγιά: όταν κάποιος δε μπορεί να φάει π.χ. ψωμί.
Στη γλουτένη ή κοιλιοκάκη: συναντάται σε ζυμαρικά, ρύζι, δημητριακά,
Η δυσανεξία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και να εξελιχθεί γρήγορα ή αργά. Ωστόσο, υπολογίζεται ότι οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στις δυσανεξίες, πιθανώς λόγω ορμονικών σκαμπανεβασμάτων, καθώς πολλά χημικά συστατικά στις τροφές μιμούνται τις ορμόνες.
Τα συμπτώματα εμφανίζονται αρκετές ώρες ή και μέρες μετά τη λήψη της ουσίας και συχνά είναι τέτοια που δεν μας κάνουν να «ενοχοποιήσουμε» κάτι που φάγαμε. Οι περισσότεροι άνθρωποι δε γνωρίζουμε ότι πάσχουμε ίσως από δυσανεξία σε κάποια τροφή και συνεχίζουμε να την καταναλώνουμε.
Τα συμπτώματα της δυσανεξίας μπορεί να είναι τόσο σωματικά όσο και ψυχικά.
Πιο συγκεκριμένα, τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να σχετίζονται με:
Το κεφάλι: Πονοκέφαλοι, ημικρανίες, λιποθυμία, υπερβολική αίσθηση αδυναμίας, αϋπνία.
Τα μάτια, τα αυτιά, τη μύτη και τον λαιμό: Μόνιμα βουλωμένη μύτη ή καταρροή, συνάχι, δακρυσμένα μάτια, βούισμα αυτιών, ωταλγία, αίσθηση βάρους στα αυτιά, συχνά επαναλαμβανόμενες ωτίτιδες, φαγούρα στα αυτιά ή στο στόμα, ξύσιμο στο λαιμό, χρόνιος βήχας, άφθες, ιγμορίτιδα, μετωπιαία κολπίτιδα.
Την καρδιά: Δυνατοί χτύποι καρδιάς, ταχυκαρδία.
Τους πνεύμονες: Άσθμα, απόφραξη των βρόγχων, βραχνάδα.
Το στομάχι ή τα έντερα: Ναυτία ή αηδία για ορισμένα τρόφιμα, διάρροια, δυσκοιλιότητα, αέρια μετά το φαγητό, κολικοί, δυσπεψία μετά το φαγητό, σπασμοί ή πόνοι στο υπογάστριο.
Δυσκολία στο αδυνάτισμα: Η τροφική δυσανεξία έχει σημαντική ευθύνη σε περιπτώσεις που δεν αδυνατίζει κανείς αν και εφαρμόζει σωστά κάποια δίαιτα. Τροφές, όπως φρούτα, λαχανικά, τόνος κ.λ.π μπορεί να προκαλέσουν δυσανεξία, και να δημιουργηθούν συμπτώματα ή μεταβολικά προβλήματα που δυσκολεύουν την προσπάθεια αδυνατίσματος. Επίσης, η κατακράτηση υγρών, το πρήξιμο, το φούσκωμα, και η δυσκοιλιότητα δυσχεραίνουν την προσπάθεια απώλειας βάρους.
Το δέρμα: Εκζέματα, φλεγμονές, ωχρότητα, εξανθήματα, κνίδωση, νευροδερματίτιδα ή ακόμα και ψωρίαση.
Τα ψυχικά συμπτώματα της δυσανεξίας μπορεί να είναι αίσθημα φόβου ή ακόμα και πανικός, θλίψη, επιθετικότητα, ραθυμία, λήθαργος ή και υπερκινητικότητα, καθώς και δυσκολία συγκέντρωσης και ομιλίας. Επιπλέον, άλλα συμπτώματα της τροφικής δυσανεξίας μπορεί να είναι η χρόνια κόπωση και νωθρότητα, μία γενικότερη αδυναμία, μυαλγίες, πόνοι στις αρθρώσεις, πρήξιμο χεριών και ποδιών.
Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε όταν γνωρίζουμε ποια ακριβώς τροφή μας «πειράζει» είναι να την αποφεύγουμε.
Αν πάλι δυσκολευόμαστε να την εντοπίσουμε, η λύση βρίσκεται στα τεστ τροφικής δυσανεξίας, τα οποία γίνονται με την βοήθεια μηχανημάτων υψηλής τεχνολογίας ή με τη λήψη μικρής ποσότητας αίματος. Εξετάζονται τα λευκά αιμοσφαίρια, που αποτελούν τους φορείς της άμυνας του οργανισμού. Η κατανάλωση των δυσανεκτικών τροφίμων μπορεί να προκαλέσει μια άμεση πτώση του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων στο αίμα. Ελέγχονται από 50 ως 500 περίπου τροφές! Με το τεστ προκύπτει η ανάλυση των αποτελεσμάτων και ο βαθμός αντίδρασης του οργανισμού στην κάθε ουσία.
Ιστορία της Δυσανεξίας:
“ …εκείνο που αποτελεί τροφή για κάποιον, μπορεί να είναι το δηλητήριο κάποιου άλλου.”
…αναφέρει στο πρώτο ήμισυ του τελευταίου αιώνα προ Χριστού, ο Ρωμαίος ποιητής και φιλόσοφος Τίτος Λουκρήτιος Κάρος (98-94 π.Χ. – 55-53 π.Χ. ) στο ποίημα του με τίτλο “Περί της Φύσεως των Πραγμάτων” επιβεβαιώνοντας έτσι την άποψη ότι οι ανεπιθύμητες αντιδράσεις στα τρόφιμα ήταν γνωστές στους αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους.
Οι πρώτες αναφορές για ανεπιθύμητες αντιδράσεις κατά την κατανάλωση κάποιου τροφίμου ή συστατικού τροφίμου γίνονται από τα χρόνια του πατέρα της σύγχρονης ιατρικής Ιπποκράτη (Κως 460 π.Χ – Λάρισα 377π.Χ) στην περίφημη “Συλλογή” που αφορούν το τυρί και το κρασί. Από τότε έγινε γνωστό αυτό που συνήθιζε να λέει, ότι ” Η Τροφή σου είναι το Φάρμακο σου και το Φάρμακο σου είναι η Τροφή σου”.
Στη σύγχρονη εποχή η σημασία της Τροφικής Δυσανεξίας αναγνωρίστηκε από σημαντικούς επιστήμονες. Στις αρχές του 20ου αιώνα υπάρχει πληθώρα ιατρικών συγγραμμάτων που επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι φαινομενικά ‘αθώα’ τρόφιμα μπορούν να διαταράξουν την υγεία μας μέχρι και να προκαλέσουν την εμφάνιση διαφόρων παθήσεων.
Το 1901, ο Hamburger δημοσίευσε την πρώτη περίπτωση Τροφικής Δυσανεξίας στο αγελαδινό γάλα. Το 1905 , ο Αυστραλός ιατρός Dr. Francis Hare δημοσίευσε το 1000 σελίδων σύγγραμμα του με τίτλο “The Food Factor in Disease”, όπου ύστερα από παρατηρήσεις που έκανε αναφέρει ότι η ημικρανία εμφανιζόταν συχνότερα σε άτομα που ακολουθούσαν ειδικές δίαιτες στις οποίες απέκλειαν τα λίπη ,τους υδατάνθρακες και τα σάκχαρα από την διατροφή τους.
O Dr. Hare κατάφερε να συνδέσει την Τροφική Δυσανεξία με την εμφάνιση πολλών παθήσεων μέσα στις οποίες ήταν η δυσπεψία, η ημικρανία και ο πονοκέφαλος, η υπέρταση, το έκζεμα, οι χρόνιες φλεγμονές και πολλές άλλες εκφυλιστικές ασθένειες.
Το 1931 ακολούθησε άλλη μια δημοσίευση από τον Dr. Albert Rowe ο οποίος καταφέρνει να συνδέσει τη Δυσανεξία με μια σειρά από συμπτώματα τα οποία μπορούν να επηρεάσουν οποιοδήποτε μέρος του ανθρώπινου σώματος αλλά το πιο σημαντικό για την εποχή εκείνη ήταν η αναφορά ότι η Δυσανεξία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Ο γιος του ακολουθώντας το έργο του διεξάγει έρευνα σε 508 κατοίκους του Κλόβερ της Βιρτζίνια και το 1934 δημοσιεύει ότι το 60% του χωριού υποφέρει από ευαισθησίες από το οποίο το 62,2% είναι κυρίως από την τροφή.
Στη συνέχεια είχαμε ίσως την πιο σημαντική συσχέτιση της Τροφικής Δυσανεξίας με την Παχυσαρκία αφού ο Dr.Arthur Coca στο βιβλίο του Familial Non Reaginic Food Allergy, το οποίο δημοσιεύτηκε σε 3 εκδόσεις( 1942, 1945 και 1953), παρατηρεί οτι η κατανάλωσης Δυσανεκτικών Τροφών φέρει αλλαγές στη πίεση του ανθρώπινου σώματος. Στο βιβλίο γίνεται αναφορά στην άμεση συσχέτιση της Τροφικής Δυσανεξίας με πόνους στη μέση, υψηλή πίεση, κατάθλιψη, ημικρανίες, χρόνια κόπωση, Παχυσαρκία κ.α.
Στα επόμενα χρόνια ακολούθησαν εκατοντάδες έρευνες υποδεικνύοντας την σοβαρότητα της Τροφικής Δυσανεξίας καθώς και την σύνδεσης της με μια σειρά από ασθένειες που επηρεάζουν την υγεία αλλά και την ποιότητα της ζωής μας, όπως προαναφέραμε.
επιμέλεια – επεξεργασία: Α. Βίνος
