Η λέξη ιβίσκος είναι ελληνική και το όνομα αυτό δόθηκε αρχικά στο φυτό Αλθαία από τον Διοσκουρίδη.
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Hibiscus sabdariffa – Ιβίσκος η σαβδαρίφη.
Είναι θαμνώδες – διακοσμητικό φυτό με οδοντωτό γυαλιστερό φύλλωμα και πολλές θεραπευτικές ιδιότητες.
Τα άνθη του έχουν 5 μεγάλα πέταλα σε σχήμα κώνου – διαμέτρου 8-10 εκατοστών και υπέροχους χρωματισμούς κόκκινους, λευκούς, ροζ και κίτρινους.
Ανθίζει από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο.
Υπάρχουν 200 είδη δέντρων που ανήκουν στην “οικογένεια” του ιβίσκου! Τα πιο κοινά είδη είναι:
– Ο ιβίσκος ο συριακός, ο οποίος είναι θάμνος ή μικρό δέντρο καλλωπιστικό με πολύ ωραία μεγάλα άνθη. Τα φύλλα του είναι μεγάλα τριγωνικά και οδοντωτά, είναι ευαίσθητος στο ψύχος και αγαπά τα ηλιόλουστα μέρη
– Ο ιβίσκος ο καννάβινος είναι ποώδες μονοετές φυτό φτάνει σε ύψος τα 3,5 μέτρα, τα φύλλα του συγκεντρώνονται στις κορυφές των βλαστών. Τα άνθη του είναι κίτρινα και στο κέντρο τους μοβ. Από τις ίνες που έχουν εξαιρετική ανθεκτικότητα κατασκευάζονται ανθεκτικά σακιά, σχοινιά και χαλιά. Από τα σπόρια του παρασκευάζονται ζωοτροφές.
– Ο ιβίσκος ο σινικός, καλλιεργείται στην Κίνα και χρησιμοποιείται στην παρασκευή χαρτιού. Καλλιεργείται και ως καλλωπιστικό για τα μεγάλα, συνήθως κόκκινα, άνθη του.
– Ο ιβίσκος της Ερυθραίας καλλιεργείται για τα άνθη του από τα οποία παρασκευάζεται αφέψημα χωνευτικό και τονωτικό.
– Ο ιβίσκος ρόζα ή κινέζικη τριανταφυλλιά που φτάνει σε ύψος τα 4 μέτρα και καλλιεργείται για τα μεγάλα , όμορφα κωνικά του άνθη σε ποικιλία χρωμάτων. Το φυτό έχει υποστεί διασταυρώσεις και σήμερα υπάρχουν περίπου 800 είδη καλλιεργούμενων ποικιλιών!
– Ο ιβίσκος ο τρισχιδής είναι μονοετές φυτό με πολλές διακλαδώσεις των βλαστών του που φέρουν πολλές τρίχες. Τα άνθη του έχουν χρώμα κόκκινο, λευκό ή κίτρινο και ανοίγουν όταν είναι στον ήλιο ενώ κλείνουν όταν είναι στη σκιά.
– Ο αυθεντικός τροπικός ιβίσκος έχει κόκκινα λουλούδια, αλλά οι γενετιστές έχουν παράγει μια τεράστια ποικιλία χρωμάτων μεταξύ των οποίων παραλλαγές του κίτρινου, του πορτοκαλί και του ροζ όπως και διχρωμίες ή τριχρωμίες.
Θεραπευτικές Ιδιότητες:
– Το αφέψημα του χρησιμοποιείται για ανακούφιση από τη ζέστη, αυξάνοντας τη ροή του αίματος στην επιφάνεια του δέρματος και διαστέλλοντας του πόρους
– Τα φύλλα και τα άνθη του ιβίσκου χρησιμοποιούνται σε ρόφημα, που ανακουφίζει από πεπτικά και νεφρικά προβλήματα
– Συμβάλλει στην καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος και στον καλύτερο μεταβολισμό των υδατανθράκων, των πρωτεϊνών και των λιπιδίων
– Ενδείκνυται για τους υπέρβαρους με πρόβλημα δυσκοιλιότητας και αυξημένων λιπιδίων
– Ενδείκνυται για αδυνάτισμα καθώς ενεργοποιεί τον μεταβολισμό
– Έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες λόγω της περιεκτικότητάς του σε βιταμίνη C
– Δρα ως αγγειοδιασταλτικό, βοηθά στις καρδιαγγειακές παθήσεις και στον έλεγχο των επιπέδων χοληστερόλης
– Βοηθά στη θεραπεία της υψηλής πίεσης στο αίμα και τις ηπατικές διαταραχές
– Καταναλώνεται για την αύξηση της διούρησης
– Δρα ευεργετικά στην τριχόπτωση και γενικά συμβάλλει στην καλή υγεία των μαλλιών
– Μειώνει την συστολική πίεση σε όσους υποφέρουν από διαβήτη τύπου 2
– Τα φύλλα είναι μαλακτικά, διουρητικά, δροσερά, καταπραϋντικά. Επειδή είναι γλοιώδη, χρησιμοποιούνται ως μαλακτικά για κατευναστική θεραπεία του βήχα. Εξωτερικά βοηθούν σε κατάπλασμα σε σπυριά και αποστήματα.
– Οι σπόροι είναι διουρητικοί, καθαρτικοί, και τονωτικοί. Χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της ατονίας. Η ρίζα είναι απεριτίφ και τονωτική.
– Οι κάλυκες του φυτού είναι αρωματικοί, στυπτικοί και δροσεροί. Έχουν διουρητική δράση, βοηθούν σε πυρετούς και δρουν εναντίον της χολέρας
Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως έγχυμα/αφέψημα
Ρίχνουμε σε ένα κουταλάκι του τσαγιού ξηρό βότανο ένα φλιτζάνι βραστό νερό, το σκεπάζουμε για 10 λεπτά, σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα
Όλα τα μέρη του φυτού είναι χρήσιμα: Τα φύλλα, οι ρίζες και οι κάλυκες
* Τα μικρά φύλλα τρώγονται ωμά σε σαλάτες ή μαγειρεμένα με άλλα λαχανικά
* Ο κάλυκας του ιβίσκου περιέχει τα περισσότερα θρεπτικά συστατικά, όπως αντιοξειδωτικά, καθώς επίσης και βιταμίνες και ανόργανα άλατα
* Τρώγεται ακατέργαστος σε σαλάτες, ή μαγειρεύεται και χρησιμοποιείται ως αρωματική ουσία σε κέικ, ζελατίνες, σούπες, σάλτσες, τουρσιά κ.α.
* Επίσης χρησιμοποιείται για χρώμα και άρωμα σε κόκκινα κρασιά
* Αν καβουρδιστεί χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο καφέ!
* Η χρωστική ουσία από τα πέταλα χρησιμοποιείται στα φάρμακα
Τον ιβίσκο τον βρίσκουμε αποξηραμένο σε όλα τα καταστήματα με βότανα. Δεν έχουν αναφερθεί παρενέργειες από τη χρήση του βοτάνου, κατά συνέπεια κρατούμε τον απαραίτητο κανόνα της σωστής δοσολογίας
Ιστορική και χρήσεις αναδρομή ανά τον κόσμο!!!
Θεωρείται πως πρωτοεμφανίστηκε στην Ινδία και τη Μαλαισία. Από εκεί μεταφέρθηκε στην Αφρική εδώ και χιλιάδες χρόνια. Σήμερα καλλιεργείται στο Σουδάν, την Αίγυπτο, Κεϊλάνη, Ταϊλάνδη και τις τροπικές χώρες του Μεξικού.
Σε Μεξικό, Αφρική, Ινδία, Ταϊλάνδη όλα τα μέρη του φυτού έχουν χρησιμοποιηθεί εδώ και εκατονταετίες για θεραπεία μολύνσεων του ουροποιητικού συστήματος και υπέρταση.
Στην Ινδία ο ιβίσκος είναι ένα παραδοσιακό θεραπευτικό φυτό που χρησιμοποιούν στην Αγιουρβέδα. Έρευνες στη χώρα αυτή έχουν αποδείξει την αντιυπερτασική και αντιοξειδωτική δραστηριότητα του φυτού. Το αφέψημα των σπόρων το δίνουν για ανακούφιση δυσουρίας, την οδυνηρή ούρηση σταγόνα – σταγόνα, και ήπιες περιπτώσεις δυσπεψίας. Στις πικρές ρίζες του φυτού, βραζιλιάνοι βοτανοθεραπευτές αποδίδουν ιδιότητες μαλακτικές.
Στην ανατολική Αφρική αποκαλείται Σουδανικό τσάι και το χρησιμοποιούν εδώ και εκατονταετίες για την ανακούφιση του βήχα. Τον χυμό του φυτού μαζί με αλάτι, πιπέρι, ασαφέτιδα και μελάσα τον πίνουν για τη θεραπεία της χολέρας.
Τα φύλλα του φυτού θερμαινόμενα τα βάζουν στις ρωγμές των ποδιών για ταχεία επούλωση. Φτιάχνουν από αυτά και μια λοσιόν για πληγές και έλκη. Οι σπόροι του φυτού θεωρούνται διουρητικοί, και τονωτικοί, και το καφεκίτρινο έλαιο των σπόρων θεωρούν πως θεραπεύει πληγές στις καμήλες.
Στην Ευρώπη μελέτες πάνω στο φυτό έκανε ο Φλαμανδός de L’ Obel το 1576. Στη λαϊκή ιατρική το χρησιμοποιούσαν για αποστήματα, ατονία, αδυναμία, καρκίνο, βήχα, εξασθένηση, δυσπεψία, δυσουρία, πυρετό, μετά από μέθη ή επήρεια ναρκωτικών, καρδιακές παθήσεις, υπέρταση, νεύρωση, σκορβούτο και οδυνηρή ούρηση σταγόνα – σταγόνα. Έχει αναφερθεί ακόμη και για αρτηριοσκλήρωση.
Βέβαια το γεγονός ότι το φυτό είναι εδώδιμο ενώ παράλληλα από τις ίνες των μίσχων έφτιαχναν ένα είδος λινάτσας, σπάγκους και σχοινιά, αύξησε σημαντικά τους λόγους για την συστηματική καλλιέργεια του φυτού στις τροπικές χώρες.
Στο Τρίνιταντ και Τομπάκο φτιάχνουν ένα ποτό ιβίσκου σε συνδυασμό με μπύρα.
Στην Ταϊλάνδη το πίνουν για τη μείωση της χοληστερόλης.
Στην Καραϊβική πίνουν ένα ποτό που κατασκευάζουν από τους κάλυκες του φυτού. Στην Μαλαισία τους φρέσκους κάλυκες τους χρησιμοποιούν για παραγωγή ποτού προφυλακτικού της υγείας γιατί περιέχει πολύ βιταμίνη C
Στο Μεξικό, “το αποκαλούμενο” agua de Τζαμάικα “de Flor de Τζαμάικα” agua (ύδωρ που αρωματίζεται με το roselle) συχνά είναι ο συχνότερα σπιτικό. Το έβραζαν και πρόσθεταν ζάχαρη κάνοντας ένα είδος λικέρ. Συχνά το καταψύχουν.
Στην Τζαμάικα κάνουν κάτι παρόμοιο αλλά προσθέτουν πιπερόριζα και ρούμι και το πίνουν τα Χριστούγεννα. Στο Τρίνινταντ και Τομπάκο κάνουν το λικέρ αλλά αντί για πιπερόριζα και ρούμι βάζουν κανέλλα και γαρύφαλλα.
Σε Μαλί, Σενεγάλη, Γκάμπια, Μπουρκίνα Φάσο και μπενίν φτιάχνουν ηδύποτα προσθέτοντας φύλλα μέντας, διαλυμένη καραμέλα μέντας και άλλες γεύσεις φρούτων.
Σε Κίνα, Ινδία και Ταιβάν ο Ιβίσκος χρησιμοποιείται ως παραδοσιακό γιατρικό για να θεραπεύσει την υψηλή πίεση στο αίμα και τις ηπατικές διαταραχές.
Στην Αμερική χρησιμοποιούν το φυτό για παραγωγή τσαγιού υψηλού σε ποσοστό βιταμίνης C και το θεωρούν καλό για ανθρώπους που έχουν την τάση για κατακράτηση ύδατος.
επεξεργασία – επιμέλεια: Α. Βίνος
