Το δεντρολίβανο θεωρείται σύμβολο ενθύμησης, ανάμνησης και δικαιοσύνης, καθώς πίστευαν ότι φυτρώνει μόνο στις αυλές των δίκαιων ανθρώπων.
Λέγεται πως είναι ένα από τα δύο βότανα που πήραν οι πρωτόπλαστοι μαζί τους, όταν εκδιώχθηκαν από τον Παράδεισο. Γι’ αυτό και ο Θεός του έδωσε ιδιαίτερες θεραπευτικές δυνάμεις, ώστε να ανακουφίζει την ανθρωπότητα.
Η λατινική ονομασία του φυτού Rosmarinus officinalis σημαίνει δροσιά της θάλασσας και είναι σύνθετη από τις λέξεις ros – δροσιά και marinus – θαλάσσιος, γιατί πιστευόταν ότι το φυτό μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς πότισμα, αρκούμενο μόνο στην υγρασία που έρχεται από τη θάλασσα. Το όνομα officinalis προέρχεται από την λατινική λέξη που σημαίνει φαρμακευτικός, λόγω των φαρμακευτικών του ιδιοτήτων.
Στην αρχαία Ελλάδα το θεωρούσαν δώρο της θεάς Αφροδίτης στους ανθρώπους και τοχρησιμοποιούσαν σε διάφορες θρησκευτικές τελετές και γιορτές, σε στολισμούς κτηρίων, ναών και ως καύσιμο για θυμίαμα. Διακοσμούσαν με αυτό τα αγάλματα των θεών.
Επίσης, οι μαθητές όταν μελετούσαν το χρησιμοποιούσαν σαν στεφάνι, χάρη στην ιδιότητά του να τονώνει τη μνήμη.
Σύμφωνα με τη λαογραφία, πήρε το όνομά του από την Παναγία, η οποία άφησε το μανδύα της πάνω στο θάμνο. Μέχρι το επόμενο πρωί, τα λουλούδια του θάμνου είχαν γίνει μπλε και από τότε ονομάστηκε rose of Mary.
Στην Ελληνική παράδοση, κρατάει ακόμα το θηλυκό του χαρακτήρα, όπως φαίνεται τόσο στα Κάλαντα της Πρωτοχρονιάς: “Αρχιμηνιά και Αρχιχρονιά, ψιλή μου δεντρολιβανιά..” όσο και στο τραγούδι “Δενδρολιβανιά με τ’ άνθη πήρες μου το νου κι εχάθη”.
Στην τέχνη, η Οφηλία λέει στον Άμλετ “να το δεντρολίβανο για να με θυμάσαι, σε εκλιπαρώ αγάπη μου θυμήσου”.
Στον πίνακα “Οφηλία και Λαέρτης” του 19ου αιώνα – Ουίλιαμ Γκόρμαν Ουίλς, η ηρωίδα του Σαίξπηρ είναι μαζί με τον αδελφό της και κρατάει δεντρολίβανο για να το δώσει στον αγαπημένο της για να θυμάται.
Στο μεσαίωνα, χρησιμοποιήθηκε και σε καλλυντικά σκευάσματα.
Το δεντρολίβανο είναι ένα από τα φυτά που χρησιμοποιεί η εκκλησία μας στους αγιασμούς. Μοιάζει να έχει κάτι κοινό και με τη φλόγα ενός κεριού: την κατεύθυνση προς τον ουρανό, την ανάταση!
Χρησιμοποιείται σαν θεραπευτικό υλικό, όπως και στην μαγειρική, την κηπουρική, την αρωματοποιία, την ζαχαροπλαστική.
Είναι πολύ διαδεδομένο σαν συστατικό της ελληνικής κουζίνας.
Η καταγωγή του είναι από τις περιοχές της Μεσογείου αλλά σήμερα εκτός από τις περιοχές αυτές καλλιεργείται ως καλλωπιστικό για τα ωραία κυανά άνθη του σε όλη σχεδόν την Ευρώπη και τις εύκρατες περιοχές της Αμερικής. Ολόκληρο το φυτό και ειδικότερα τα φύλλα και τα γαλάζια άνθη, περιέχουν άχρωμο ή κιτρινωπό λεπτόρρευστο αιθέριο έλαιο – ροσμαρινέλαιο. Τα άνθη του προτιμώνται από τις μέλισσες και γίνονται πηγή για την παραγωγή μελιού.
Άλλα ονόματα: λιβανόδενδρο, διοσμαρίνι, λασμαρί, αρισμαρί, δουσμαρίνι, λεσμαρί, λιβανωτίς
Θεραπευτικές ιδιότητες:
Εσωτερική χρήση:
– Ως αντιοξειδωτικό, προστατεύει και ισχυροποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα, βοηθά σε περιπτώσεις αρτηριοσκλήρυνσης
– Είναι διεγερτικό της κυκλοφορίας του αίματος και ενδείκνυται για περιπτώσεις ατονίας, υπερκόπωσης, εξάντλησης, για κατάθλιψη, αϋπνία και άγχος
– Δρα θεραπευτικά σε περιπτώσεις σπασμών της κοιλιάς, παραλύσεων, τρεμούλας και τονώνει τη μνήμη ενώ, βοηθά στην αυτοσυγκέντρωση
– Θεωρείται αντιβακτηριδιακό, αντιμυκητιακό και αντιρρευματικό, τονωτικό της καρδιάς και της όρασης αλλά και κατά του διαβήτη
– Κατά της στειρότητας, όταν αυτή οφείλεται σε ορμονικούς λόγους και κατά της νευρικότητας την εποχή της κλιμακτηρίου
– Έχει τονωτικές ιδιότητες για το νευρικό σύστημα και βοηθάει σε περιπτώσεις πονοκεφάλων
– Το αφέψημα του δεντρολίβανου είναι και κατά της λιποθυμίας και των ζαλάδων
– Ρυθμίζει την υπερβολική μητρορραγία και ομαλοποιεί τον κύκλο των γυναικών
– Βοηθάει τη λειτουργία της πέψης, κινητοποιώντας την έκκριση γαστρικών υγρών, της χολής και τη λειτουργία του ήπατος
– Βοηθάει στο βήχα στο άσμα σε βρογχίτιδες και στη γρίπη
– Του έχουν αποδοθεί αφροδισιακές ιδιότητες
Τρόπος παρασκευής ροφήματος
Αφέψημα: βράζουμε άνθη και φύλλα δεντρολίβανου μια κουταλιά του γλυκού σε ένα φλιτζάνι νερό και πίνουνε 2 φορές την ημέρα.
Έγχυμα: Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1-2 κουταλάκια του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε για 10-15 λεπτά.
Εξωτερική χρήση:
– Ως καλλυντικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μορφή ατμού για βαθύ καθαρισμό του προσώπου και ενίσχυση του δέρματος
– Η κομπρέσα από αφέψημα δεντρολίβανου βοηθά τα πρησμένα μάτια
– Αντισηπτικό για πληγές: Ρίχνουμε επάνω στην πληγή σκόνη από τριμμένα φύλλα δεντρολίβανου
– Μπάνιο σε αφέψημα δεντρολίβανου καταπραΰνει τους ρευματισμούς
– Σαν έγχυμα για λούσιμο βοηθά κατά της αλωπεκίας, δυναμώνει και σκουραίνει τα μαλλιά, ενισχύει την ανάπτυξη της τριχοφυΐας, ενισχύοντας την κυκλοφορία του αίματος στο τριχωτό της κεφαλής. Επίσης τα φύλλα του δεντρολίβανου, μαζί με ρίζες τσουκνίδας και ρίζες λάπατου, μουσκεμένες σε οινόπνευμα, βοηθούν να προκαλούν τριχοφυΐα κάνοντας εντριβές στο τριχωτό μέρος του κεφαλιού
– Πλύσεις της στοματικής κοιλότητας με αυτό, συντελούν στη θεραπεία ούλων που ματώνουν και χαλαρών δοντιών.
– Κοπανισμένο φρέσκο δεντρολίβανο – κυρίως από τις ανθισμένες κορυφές του, κάνοντάς το κατάπλασμα ξεραίνει τις αιμορροΐδες
Αιθέριο έλαιο:
– Λίγες σταγόνες αιθέριο έλαιο στη μπανιέρα, τονώνει και χαλαρώνει το σώμα και το πνεύμα μετά από μια κουραστική ημέρα (ιδιαίτερα όταν έπεται και…νυχτερινή έξοδος). Το πρωί βοηθά το σώμα να πάρει μπρος.
– Μασάζ με σταγόνες αιθέριου ελαίου από τα φύλλα του δενδρολίβανου στους κροτάφους, απαλύνει τον πονοκέφαλο
– Λίγες σταγόνες αιθέριου ελαίου στο νερό του μπάνιου, ξεκουράζουν και ανακουφίζουν από πόνους στα κόκαλα και τους μυς
– Είναι ιδανικό για ατμόλουτρα και εντριβές αναμειγμένο με λάδι, σε περίπτωση κρυώματος ή γρίπης
Δεντρολίβανο και μαγειρική:
Είναι από τα βασικά μυρωδικά της μεσογειακής κουζίνας. Ταιριάζει με τις πατάτες στο φούρνο, αλλά και με τις τηγανιτές. Αρωματίζει υπέροχα το ψωμί, το μοσχάρι, το αρνί, το κυνήγι, το ψάρι, τα θαλασσινά, τις ομελέτες, τις σούπες, τις σάλτσες, τα λαχανικά, καθώς και τα σαλιγκάρια.
Γενικά έχει ανθεκτικότητα στο μαγείρεμα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την αρχή.
Στη ζαχαροπλαστική το χρησιμοποιούν κυρίως στα γλυκά του κουταλιού
Μια γλάστρα στον κήπο ή στο μπαλκόνι μας:
Τοποθετούμε το γλαστράκι στο παράθυρο της κουζίνας, σε θέση με πολύ φως. Είναι φυτό που δεν έχει μεγάλες ανάγκες σε νερό. Το πολύ πότισμα μπορεί να το σαπίσει.
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα μπορεί να μείνει σε εξωτερικό χώρο, καθώς είναι ανθεκτικό σε χαμηλές θερμοκρασίες. Κόβουμε κλωναράκια μαζί με τα φύλλα και τα χρησιμοποιούμε ολόκληρα
Είναι ένα από τα καλύτερα εντομοαπωθητικά και, επιπλέον, από τα φυτά που έχουν υπέροχο άρωμα. Μια γλάστρα με δεντρολίβανο θα κρατήσει μακριά – και, πάνω απ’ όλα, με οικολογικό τρόπο – μύγες, κουνούπια και άλλα ενοχλητικά έντομα.
Ακόμα, μπορούμε να προστατέψουμε τα ρούχα μας από το σκόρο, τοποθετώντας στις ντουλάπες σακουλάκια με μείγμα από δεντρολίβανο, φασκόμηλο, λεβάντα και βασιλικό
Πολύτιμες δοσολογίες για κάθε χρήση!!!
Για τις αιμορροΐδες παρασκευάζουμε πολτό από τις ανθισμένες κορυφές του φυτού και εφαρμόζουμε τοπικά με τη μορφή καταπλάσματος
Για την αναιμία παρασκευάζουμε έγχυμα από τις ανθισμένες κορυφές του φυτού βάζοντας 10-20 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνουμε 2-3 κουταλιές την ημέρα
Για το άσθμα παρασκευάζουμε αφέψημα φύλλων ή ανθέων βάζοντας 20-30 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνουμε 1-2 κουταλιές την ημέρα
Για τις αϋπνίες φτιάχνουμε αφέψημα φύλλων ή ανθισμένων κορυφών βάζοντας 20-30 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνουμε ένα φλιτζάνι του τσαγιού κάθε βράδυ
Για τη γρίπη παρασκευάζουμε έγχυμα από τις ανθισμένες κορυφές του φυτού βάζοντας 5-15 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνουμε 1-2 φλυτζάνια του τσαγιού την ημέρα ή κάνουμε εισπνοές ατμών του αφεψήματος
Για τη δυσεντερία παρασκευάζουμε αφέψημα ρίζας βάζοντας 20-50 γρ σε ένα λίτρο νερού και πίνουμε 1-2 φλυτζάνια του τσαγιού την ημέρα
Για τη δυσπεψία και τις λιποθυμίες παρασκευάζουμε έγχυμα από τις ανθισμένες κορυφές του φυτού βάζοντας 10-15 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνουμε1-2 φλυτζάνια του τσαγιού την ημέρα
Για τις ζαλάδες παρασκευάζουμε πολτό ανθέων με ζάχαρη και πίνουμε 1-2 κουταλιές της σούπας την ημέρα
Για τα πρηξίματα παρασκευάζουμε αφέψημα φύλλων βάζοντας 30-50 γρ. σε ένα λίτρο νερού και κάνουμε εντριβές στην πάσχουσα περιοχή
Για τη τριχόπτωση φτιάχνουμε αφέψημα βάζοντας 50-100 γρ. σε ένα λίτρο νερού και μετά το λούσιμο ξεπλένουμε το τριχωτό της κεφαλής
Για τα νεύρα παρασκευάζουμε αφέψημα φύλλων ή ανθισμένων κορυφών χρησιμοποιώντας 20-30 γρ. σε ένα λίτρο νερού και πίνουμε 2-3 φλυτζάνια του τσαγιού ημερησίως
Για την ωτίτιδα φτιάχνουμε χυμό από τα φύλλα του φυτού χρησιμοποιώντας 1-2 σταγόνες μέσα στο αυτί
* Πρέπει να γνωρίζουμε τη χρήση του κάθε βοτάνου και να αποφεύγουμε τις υπερβολές.
Πάντα χρησιμοποιούμε τα βότανα υπό την επίβλεψη ενός ειδικού, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή κάποιας ασθένειας.
επιμέλεια – επεξεργασία: Α. Βίνος
fb: Amalia Vinos
